phương chấp nhận đã đánh giá sai lạc bản chất về những mối giao hảo với
chính quyền An Nam còn hơn là lý luận theo lối Tây phương để rồi gây tổn
hại thực sự cho đất nước, gây tổn hại cho những hy sinh to lớn đã qua, còn
hơn là cứ phải ở trong một tình trạng hiện hữu không thể chấp nhận được
hoặc phải là tự ý rời bỏ những phương cách mở mang theo nguyên tắc
thuần lý của cuộc xâm chiếm như tôi đã đề cặp từ lúc mở đầu bài nầy, một
nguyên tắc đã từng được một lần chấp nhận.
Đối với một chính quyền không có thiện ý và quá chậm tiến như chính
quyền của người An Nam thì muốn đảm bảo cho tương lai được tiến triển
một cách an toàn để đạt một mục tiêu thì cần phải cẩn trọng để tạo lập một
vị thế khiến cho cho sự an bình của lãnh thổ thuộc địa không còn phải lệ
thuộc ít hoặc nhiều vào thiện ý thi hành các hiệp ước; và khi mà tình thế
thuận lợi như lúc nầy, chúng ta có thể được đoan chắc một cách tuyệt hảo
cho việc chiếm hữu toàn diện lãnh thổ của Nam Kỳ Hạ.
*
Đầu mục kháng chiến quản Định bị Huỳnh Công Tấn hợp tác với quân
Pháp truy kích giết chết vào ngày 20 tháng 8 năm 1864 và sau khi hòa ước
Aubaret bị xóa bỏ, đề đốc La Grandière đã lên tàu Donnaï về Pháp ngày
30/3/1865 để bàn định với Chasselouplaubat về việc thiết đặt một chương
trình cai trị khôn khéo và hữu hiệu trên các vùng đất vừa chiếm đoạt được ở
phía Nam nước Đại Nam. Đề đốc Roze được cử sang để tạm thời thay thế
trong khi La Grandière vắng mặt ở Nam Kỳ (A. Schreiner, sách đã dẫn;
trang 268). Chuyến đi nầy của La Grandière rất trùng hợp với bản phúc
trình DE LA COLONISATION de la COCHINCHINE của Francis Garnier
vừa được viết xong vào 1 tháng 3 năm 1865.
La Grandière trở lại Nam Kỳ vào ngày 27/11/1865 mang theo cả gia đình
vợ con: điều nầy lại cho thấy rõ quyết tâm của La Grandière nhất định thực
hiện cho bằng được chính sách bành trướng thuộc địa của người Pháp đặt
lên đất nước Đại Nam. Quyết tâm nầy không phải chỉ có nhắm vào 3 tỉnh
miền Tây Nam Kỳ và nước Cam Bốt mà thôi nhưng lại bao gồm luôn hết
đất nước Đại Nam từ ải Nam Quan tới mũi Cà Mau kể cả nước Lào nữa:
1- HÀNH QUÂN BÌNH ĐỊNH VÙNG ĐỒNG THÁP MƯỜI
