KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 232

thuộc địa của người Pháp trên các vùng lãnh thổ đang chiếm đóng và sau
khi được tăng viện thêm quân binh từ Thượng Hải (Trung Quốc), Bonard
đã tung ra những chiến dịch hành quân bình định, càn quét các nhóm quân
kháng chiến và quan trọng hơn hết chiếm đóng tỉnh Gò Công - nơi chôn
nhao cắt rún của bà mẹ sinh ra Tự Đức - mà hiện thời là một trung tâm đầu
não của kháng chiến quân để tái lập trật tự trị an và tạo áp lực với triều đình
Huế trong tiến trình phê chuẩn hòa ước Nhâm Tuất 1862. Kết quả là nghi
thức trao đổi hoà ước Nhâm Tuất được phê chuẩn đã tiến hành long trọng
tại Huế vào hai ngày 13 và 24 tháng 4 dl năm 1863 để rồi ngay sau đó Tự
Đức đã cắt cử Phan Thanh Giản cầm đầu một phái đoàn sứ sang Pháp để
mưu tính việc chuộc lại cho bằng được bằng mọi giá các vùng đất ở Nam
Kỳ Hạ đang nằm trong tay của người Pháp.
♠ Người Pháp ở Paris và ông Phan Thanh Giản
Trong chuyến đi nầy, vua quan triều đình Pháp đã có một thái độ kính trọng
và khâm phục về cung cách đối ứng của Hiệp biện đại học sĩ Phan Thanh
Giản: bài đọc diễn văn của ông trầm bổng, khẩn cấp, trân trọng, rung cảm,
trách cứ đã gây xúc động cho nhiều người trong buổi tiếp kiến tại điện
Tuileries.
Lễ phục uy nghi và ngoạn mục của sứ đoàn đã làm cho mọi người trầm trồ
chóa mắt hết lời khen ngợi.
(Les costumes de cérémonie étranges et somptueux des ambassadeurs firent
sensation. D’une voix grave et tremblante d’émotion, et en un récitatif
plaintif et à moitié chantant, Phan-Thanh-Gian prononça son discours
aussitôt traduit par M. Aubaret. Le spectacle de ce beau et noble vieillard,
pleurant en quelque sorte les malheursde sa lointaine patrie, causa une
impression profonde, et plus d’une des dames de la suite impériale essuya
une larme furtive.(Bài viết "L’ambassade de Phan-Thanh-Gian en 1863,
d’après les documents français" của A Dalvaux đăng trên Đô Thành Hiếu
Cổ Tập San/BAVH 1-3/ 1926 ; trang 73).
En un mot, le succès de la Mission annamite paraissait complet, vuque la
Cour de Hué obtenait, selon son désir, la reprise des négociations à peu près
sur le pied du statu quo ante.