KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 47

chạy thoát thân. Các tàu chiến tiếp tục suốt đêm để khai thông các chướng
ngại vật trong lòng sông Đồng Nai và phải mất 2 ngày 2 đêm dọn dẹp lòng
sông mới có thể lưu thông an toàn tiến thẳng về hướng Biên Hòa. Chỉ huy
cánh quân thứ 1 là Comte bị tử trận khi tiến sát đến cánh trái của điểm
kháng cự Mỹ Hòa. Chỉ huy cánh quân thứ 2 từ Gò Công được lệnh tiếp tục
tấn công vào cánh phải Mỹ Hòa trong khi pháo binh từ các chiến hạm bắn
vào trung tâm điểm của cứ điểm nầy. Quan binh Đại Nam bị tấn công từ 3
phía: vì không thể cầm cự lâu hơn quân binh Đại Nam rối loạn bỏ Mỹ Hòa
rút chạy vào thành Biên Hòa. Các cứ điểm tiền đồn phòng thủ thành Biên
Hòa bên phía phải lưu ngạn sông Đồng Nai đều bị liên quân Pháp Y Pha
Nho chiếm đóng. Bonard liền ra lệnh chuẩn bị thu xếp chuyển quân sang
bờ trái sông Đồng Nai để tiến chiếm thành Biên Hòa. Đích thân Bonard
xuống pháo thuyền Ondine và cùng với một pháo thuyền khác do thuyền
trưởng Jonnart tiến đến trước mặt thành Biên Hòa để quan sát. Đại pháo
trong thành bắn ra; pháo thuyền của Jonnart bắn trả vào thành: tiếng súng
trong thành chấm dứt và một cụm khói đen trong thành bốc lên cao. Trời về
tối, quan Pháp chưa thể đổ bộ lên bờ. Sáng hôm sau, đội quân tiền sát
Pháp-Y Pha Nho tiến vào thành Biên Hòa không gặp phải một sức kháng
cự nào. Khi quân Pháp tìm thấy hằng trăm tù nhân đạo Gia tô bị thiêu sống
trong một trại giam họ mới biết được lý do tại sao có cột khói trong thành
bốc lên cao vào đêm hôm qua.
Chiến lợi phẩm quân Pháp tịch thu gồm có 48 khẩu đại pháo, 15 ghe buồm
đánh trận, vô số gỗ quý. Trong trận nầy, liên quân xâm lược chỉ có 2 người
chết và một số bị thương không đáng kể. Thiếu tá Y Phan Nho Domenech
Diégo chỉ huy cánh quân thứ 2 được chỉ định giữ chức tỉnh trưởng Biên
Hòa để tiếp tục các chiến dịch bình định trị an. (A.Schreiner; sách đã dẫn;
trang từ trang 222 đến trang 229).
*Quân xâm lược Pháp-Y Pha Nho tiếp tục
tiến chiếm Phước Tuy (Bà Rịa)
Khi thành Biên Hòa bị hải quân Pháp-Y Pha Nho pháo kích và trước khi họ
tràn vào chiếm thành, phó đề đốc chưởng vệ Lê Quang Tiến cùng với bộ
chỉ huy quân thứ bỏ thành Biên Hòa rút quân về Bà Rịa-Phước Tuy. Các tổ