thời bình.” Còn Plinius quả quyết rằng các bộ tộc vùng quê được trọng
vọng vì chính phẩm chất của người dân ở đó; còn những kẻ hèn nhát mà
người ta muốn lăng mạ trước công chúng thì bị đuổi về các bộ tộc thành
phố. Khi Appius Claudius thuộc bộ tộc Sabine đến cư ngụ tại La Mã,
Claudius được ban thưởng nhiều danh dự và được kết nạp vào một bộ tộc
thôn quê mà sau này mang tên ông. Cuối cùng, tất cả nô lệ sau khi được tự
do đều về sống với các bộ tộc thành thị và không bao giờ về sống ở miền
quê; và trong suốt nền Cộng Hòa, không một kẻ nô lệ được tự do nào được
giữ một chức vụ gì dù rằng đã trở thành công dân.
Đó là một nguyên tắc tốt nhưng nó được áp dụng một cách quá đáng, đến
nỗi cuối cùng đã mang đến sự thay đổi, và chắc chắn là đến một sự lạm
dụng trong hệ thống chính trị.
Trước hết các nhà kiểm tra dân số, sau một thời gian dài đã tự cho mình
quyền tùy tiện di chuyển công dân từ bộ tộc này qua bộ tộc khác và cho
phép một số đông dân chúng tự ghi tên mình vào bộ tộc mà họ thích. Việc
cho phép này chắc chắn không mang lại điều gì tốt mà còn làm cho việc
kiểm tra dân số mất đi lợi thế cao nhất của mình. Ngoài ra, tất cả các công
dân danh tiếng và quyền thế đều ghi tên vào các bộ tộc thôn quê, trong khi
các nô lệ được giải phóng và đã trở thành công dân thì phải ở lại với đám
tiện dân nghèo khổ trong các bộ tộc thành thị; kết quả của sự việc này là
các bộ tộc không còn được gọi đúng theo nơi mình cư ngụ nữa; tất cả mọi
người đều phân vân vì số dân của một bộ tộc này không phân biệt được với
số dân của bộ tộc kia ngoài cách kiểm kê sổ sách; vậy cho nên từ ngữ bộ
tộc trở thành một tên riêng [để chỉ một bộ tộc] thay vì một địa danh, hay
nói một cách khác là từ ngữ này chẳng còn mang ý nghĩa gì [của lúc ban
đầu] nữa.
Hơn nữa, các bộ tộc thành phố, vì ở ngay trung tâm, thường là phần tử
mạnh nhất trong dân hội. Nhờ vào số đông và dễ tham gia các cuộc nghị
hội hơn các bộ tộc thôn quê, nên họ dễ dàng bán quốc gia cho những kẻ hạ
