không tán thành hay của lòng khâm phục. Như vậy, một truyện cổ phải là
một văn phẩm tương đối được tinh luyện với một tài năng nào đó.
Sau khi đã lọc ra được các đặc điểm trên của truyện cổ, tác giả đề xuất một
hệ phân loại gồm ba loại: truyện cổ tích hoang đường; truyện cổ tích lịch
sử; và truyện cổ tích thế sự.
Chương II của phần thứ nhất đề cập đến nguồn gốc truyện cổ tích, qua đó
tác giả xem xét đặc biệt vấn đề sau đây: con đường dẫn từ thần thoại đến
truyền thuyết và cổ tích; sự hình thành của một truyện cổ từ một sự kiện
lịch sử hay một sự kiện thế sự thông thường; cách nhìn thế giới làm nền
cho vũ trụ của truyện cổ, mà cũng là vũ trụ được dân chúng Việt-nam
truyền thống chấp nhận từ buổi đầu của quá trình phát triển cho đến hôm
nay. Cách nhìn thế giới ấy có thể được tóm tắt thành mấy nét như sau: linh
hồn nhờ luân hồi mà bất tử, và ở trong thân thể con người, hoặc trong các
loài vật và các loài thực vật; ngoài trần thế này ra, còn có ba thế giới khác
nữa, thế giới trên Trời, thế giới dưới Nước và Âm phủ; trần thế không chỉ là
nơi cư trú của con người mà còn là nơi qua lại của thần linh và quỷ quái bất
tử; những thực thể siêu nhiên ấy tự phân thành hai loại, tốt và xấu, mà ta
cũng có thể phân biệt thành những vị thần dễ thương và đáng yêu và những
kẻ đáng ngờ hoặc đáng ghét, thực thể siêu nhiên nói trên cũng biết đam mê,
cũng có tính tốt và tính xấu, y hệt về mọi mặt với các biểu hiện của tính
tình con người.
Chương III xét đến quá trình tiến hoá của truyện cổ Việt-nam qua các thời
đại. Thời đầu tiên được định vị sau thời thần thoại. Buổi ra đời của truyện
cổ hẳn khớp với thời kỳ Bắc thuộc tiếp sau thời kỳ chế độ bộ lạc của người
Tiền Việt-nam: các anh hùng và lực sĩ được lý tưởng hoá, thần linh hoá, từ
đó mà ra đời những huyền tích có tác dụng an ủi dân chúng bị cầm trong
vòng nô lệ, nuôi dưỡng ý muốn thoát ly và chiến thắng của họ. Thời thứ hai
khớp với thời kỳ chế độ phong kiến độc lập: trong thời kỳ này, cổ tích và
