những đứa cháu thuộc nòi thuồng luồng. Đến ngày đoan ngọ, Ngọc Quyên
sinh ra được hai con rắn, một con trườn đi thoát còn một con bị ông chém
đứt khúc đuôi (sau này người ta gọi là "Ông Cộc"). Gia nhân đuổi theo thì
trời bỗng nổi cơn mưa to gió lớn, đất chuyển ầm ầm, nứt thành lỗ cho hai
con chui vào. Ở nhà, Ngọc Quyên cũng tắt thở. Sau đó, ông Cộc ngự trị ở
chỗ thác nước trước làng, người ta gọi là Khuổi Ngù (thác Rắn). Nay còn
có đền thờ trên đường từ Lạng-sơn đi Lộc-bình.
Vùng ven sông Cầu, sông Thương thì lại kể như sau:
Ở làng Giá, xã Hướng-thượng (Thái-nguyên) xưa kia có một người đàn bà
góa làm nghề chăn tằm. Một hôm đang hái dâu ở bãi sông nhân khát nước
lội xuống sông uống, thấy có hai trứng lạ bèn đem về cho gà ấp. Trứng nở
ra hai con rắn: một trắng, một đen, đều có mào đỏ. Bà nuôi chúng thành
quen thuộc, đi đâu chúng cũng đi theo. Nhưng hình thù chúng ngày một
lớn, phải bỏ xuống giếng. Thấy chúng vẫn trở về, cuối cùng bà phải thả
ngoài vực Cả sông Cầu. Từ đây chúng mới chịu yên. Mỗi lần bà muốn qua
sông chỉ việc gọi chúng là chúng nổi lên cõng đưa qua. Một hôm bà vun
dâu ở bãi, chúng tìm đến quấn quít, vô tình bà cuốc phải đuôi một con. Từ
đó dân làng gọi chúng là ông Cộc và ông Dài, và cũng lập miếu thờ, v.v...
[3] .
Cho đến vùng Nghệ - Tĩnh, truyện kể đã có phần khác, nhưng vẫn còn hình
ảnh con rắn bị đứt đuôi:
Đời Lý, có hai vợ chồng người làng Chi-châu, huyện Thạch-hà, lấy nhau đã
lâu mà chưa có con. Một hôm họ hứng nước mái nhà, đến canh tư thấy có
ngôi sao sa vào vò, người vợ uống nước ấy có thai, nhưng ba năm chưa đẻ.
Sau đó đẻ được ba quả trứng vỏ xanh, nở ra được ba con rắn. Chúng
thường quấn quít đi theo bố mẹ, vì vậy một hôm người bố vô tình chặt đứt
