KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH - Trang 1960

Ngạo cấu kết với quân Chiêm gây chiến ở biên giới, quân nhà vua phải đi
đánh, thường bị thua thiệt. Thấy vậy, công chúa tuy còn nhỏ tuổi cũng xin
vua cha cho mình cầm quân cứu nước. Vua giao cho năm vạn quân với
mươi chiếc tàu. Đến núi An-ngang (Quảng-bình) thì trời bỗng nổi cơn sóng
gió. Một vị thần nổi lên mặt nước tự xưng là Giang thần đòi bắt nàng làm
vợ nếu không sẽ nhận chìm mười chiếc tàu xuống thủy phủ. Công chúa
thấy cần phải hy sinh thân mình để cứu lấy năm vạn quân, bèn gọi các
tướng kể rõ mọi việc, và nói: - "Ta đành phải liều mình để chu toàn cho ba
quân. Nhưng các tướng hãy về triều báo với cha ta để cha ta vào báo thù". -
Nói xong, nai nịt gọn ghẽ rồi cầm gươm nhảy xuống biển.
Được tin báo, nhà vua nổi giận kéo quân vào, trước hết sai lấy chiếc minh
kính chiếu tìm nơi ở của Giang thần rồi bắn xuống dữ dội. Không thể cự
nổi, Giang thần đành phải trả công chúa. Xác công chúa bèn nổi lên ở vũng
Ao-bạch. Vua sai dựng đền thờ ở bờ ao rồi cho đem xác về kinh mai táng.
Về sau công chúa hiển ứng, được phong tôn thần[8].
Thần tích làng kẻ Sặt (Hưng-yên) cũng có hình ảnh tương tự với các truyện
trên:
Một quan tướng trước khi đánh giặc có hứa với một vị thần rằng mình sẽ
hiến một cô gái đẹp nếu thần giúp cho mình đạt được thắng lợi. Trận ấy quả
chiến thắng. Sau khi khải hoàn, quan tướng đi qua đền thần quên mất lời
hứa; thuyền quân tự nhiên không tiến lên dược. Quan tướng nhớ lại, đành
phải ném một cô gái xuống nước. Dân vùng kẻ Sặt thờ nàng làm thần, và
làng được thần hiển hiện nhiều việc linh ứng. Nhưng đến khi dân kẻ Sặt
chuyển sang Thiên chúa giáo thì họ phá đền và thôi cúng[9].
Thần tích đền Quả thuộc Anh-sơn (Nghệ-an):
Khi quân Lê Lợi tiến vào Nghệ-an, đến vùng Bạch-ngọc, qua đền thần Quả
thì thuyền không tiến được nữa. Thần phụ đồng cho biết nếu vua hiến một
người vợ thì thuyền sẽ lại đi được và thần sẽ giúp cho chiến thắng. Vua hỏi
các bà vợ. Một người trong đó là Phạm Thị Ngọc Trần đã sinh với vua
được một con trai tình nguyện làm vật hy sinh[10].
Người Nhật cũng có truyện Người vợ hy sinh cho thần Biển cứu chồng
cũng gần giống truyện của ta: