Ở Thanh-hóa còn truyền một bài ca dùng để tế lễ (bao gồm cả diễn
xướng) trong những ngày tế thần ở một ngôi đền thờ "dâm thần":
Cái l. tếch nghếch,
Cáiđít choi loi,
Chổng cho thần coi,
Để thần phù hộ.
Liên hệ đến một chi tiết trong truyện cổ tích trên đây, khi anh chàng đốn củi
hỏi "Có chổng không?" thì lão chủ quán trả lời: "Cơm no rượu say rồi,
không chổng thì để làm gì?", ta có thể đoán: "Chổng" phải chăng là một
hình thức sinh hoạt suồng sã của người thời cổ sau giai đoạn tạp giao, trong
một cộng đồng thị tộc, được bảo lưu mãi về sau.
ảnh
Tóm lại, sức hấp dẫn của hầu hết các truyện cổ tích thần kỳ Việt-nam
không phải ở cấp độ phi lý của bản thân câu chuyện, mà ở khả năng phối
hợp và hoán chuyển tài tình cái huyền ảo và cái hiện thực. Cái hiện thực bị
nhầm ra cái phi lý, cái phi lý nằm ngay trong cái hợp lý. Nói như một nhận
xét của Đuy-răng (M. Durand) và Nguyễn Trần Huân: trong truyện tự sự
dân gian Việt-nam "cái huyền ảo thường pha lẫn với cái xác thực và chúng
