ta thấy rõ khuynh hướng tinh thần Việt-nam là không xác định ranh giới
giữa siêu nhiên và thực tại. Những sự kiện lịch sử xen lẫn với truyện ma
quái, thần thông; vũ trụ ảo mộng gắn liền với vũ trụ nhân sinh"[1]. Âu đó
cũng là thêm một lời xác nhận nét đặc thù sau đây của truyện cổ tích Việt-
nam: có nhiều truyện vừa thần kỳ hư ảo vừa không thần kỳ hư ảo, tức là
tiểu loại nửa thế sự vốn chiếm gần một nửa kho tàng truyện cổ tích chúng
ta.
5. Những lý do trình bày ở trên phần nào cũng đã cắt nghĩa hiện tượng vắng
mặt một vài loại truyện trong các loại hình truyện kể dân gian Việt-nam,
mặc dầu ở một số dân tộc khác thường có khá nhiều, như loại truyện về loài
vật, truyện phiêu lưu mạo hiểm.
Thường thì trong truyện cổ tích về loài vật, bao giờ cũng có những con vật
đã qua sự chọn lựa của dân gian đóng vai chính diện hoặc phản diện và
không hề có sự can thiệp của con người. Mỗi dân tộc có cách chọn lựa
riêng của mình về những con vật này (ví dụ ở người Mã-lai (Malaysia) là
chú hoẵng khôn ngoan chứ không phải chú thỏ, ở người Nhật-bản là khỉ, ở
người Pháp có khi là chồn...). Với người Việt cũng có những con vật khá
đặc trưng, như cóc tía gan lỳ, voi to xác mà khờ, v.v...Do đó, có thể đoán từ
ngày xưa, truyện về loài vật của ta cũng không đến nỗi hiếm. Nhưng có lẽ
do phong cách và đặc điểm tư duy dân tộc nên cũng như tiểu loại cổ tích
thần kỳ, những sáng tác về loài vật ngày một ít dần hoặc "tha hóa" dần đi.
Cho đến thời cận đại thì trong các loại hình cổ tích Việt-nam, kể cả loại
hình ngụ ngôn, đã gầnnhư không còn mấy những truyện cổ đơn thuần về
loài vật[2], nếu không tính vào đây những truyện mới sáng tác cốt dành cho
trẻ em (đồng thoại) hơn là người lớn. Khoa học tự nhiên ở Việt-nam chậm
phát triển cũng góp phần hạn chế sự tiếp xúc giữa con người và thế giới
cầm thú, trên cơ sở đó nhà văn dân gian có thể khái quát đầy đủ đặc tính về
loại của nhiều giống vật (trong môi trường nhiệt đới riêng biệt mà người
Việt cư tụ) và tiến tới "nhân hóa" chúng bằng nhiều câu chuyện kể hoàn
