Nguyễn đổng Chi
Kho Tàng Truyện Cổ Tích
2. TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
2. TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM THẤM ĐẬM CHẤT LIỆU ĐỜI
SỐNG XÃ HỘI VIỆT CỔ; LÀ BIẾU TRƯNG NGHệ THUẬT CỦA CÁI
HIỀN HÒA, NHÂN ÁI, HAY TÍNH CHỪNG MỰC TRONG TÂM LÝ
DÂN TỘC.
1. Mặc dù trong kho tàng cổ tích truyền thuyết của dân tộc có một phân số
không nhỏ vốn mang nguồn gốc ngoại lai hoặc có liên quan với truyện của
các dân tộc khác như chương sau sẽ đề cập, nhìn chung truyện cổ tích Việt-
nam vẫn là những ống kính vạn hoa đặc sắc, giúp ta nhìn vào bề sâu lịch sử
cộng đồng dân tộc Việt, tìm kiếm lại bóng dáng sự sống nhiều vẻ và đầy
hoạt động của các hình thức xã hộ Việt-nam cổ truyền. Mặt khác, thông qua
quy luật thẩm mỹ, đây cũng là những tia hồi quang soi rõ vẻ đẹp và sức
sống của tâm hồn, tình cảm, trí tuệ dân gian Việt-nam.
Có lẽ sẽ lý thú và bổ ích nếu dựa vào hiệu quả cụ thể của bộ môn thống kê,
ta xác nhận được rằng ở Việt-nam đầy dẫy khắp mọi vùng miền đều có sự
vận hành đều đặn của cái chu trình sáng tạo và truyền bá truyện tự sự dân
gian, nhất là truyện cổ tích. Kết quả điền dã trong nhiều năm ở nhiều địa
phương trong nước đã giúp chúng tôi nhìn ra một hiện tượng trùng lặp có ý
nghĩa: hầu như ở làng xã nào cũng lưu hành song song hai loại truyện cổ:
những truyện cổ đã phổ biến và những truyện cổ chưa phổ biến. Những
truyện sau, ngoài đời sống truyền miệng trong sinh hoạt làng xã, có khi còn
nằm lại trong các gia phả, tộc phả, thần phả, xã chí, v.v...Năm 1964, trong
khi tiến hành khoanh vùng sưu tầm văn học dân gian tại một xã (xã Ích-hậu
thuộc tỉnh Hà-tĩnh) chúng tôi đã tập hợp riêng về truyền thuyết cổ tích được
cả thảy 53 đơn vị. Trừ 14 đơn vị không được hoàn chỉnh hoặc thiếu ý
nghĩa, thì có đến 20 đơn vị vốn đã được công bố trong bộ sách này và 19
đơn vị tương đối hoàn chỉnh chưa công bố nhưng mang rõ tính đặc thù của
