xét sơ lược ở đây, chúng tôi chỉ muốn nói rằng truyện cổ tích Việt-nam
thường gắn bó chặt chẽ với đất nước và con người Việt-nam trên rất nhiều
chặng đường lịch sử, nó tô điểm cho đất nước và con người thêm ý nhị,
truyền vào cho đất nước và con người sức sống của nhiều thế hệ quá khứ
kết tinh lại.
Nhiều địa danh rất cổ trong bảng từ vựng địa lý nước ta chắc chắn đã mượn
từ truyền thuyết cổ tích, như núi Vọng-phu, sông Kim-ngưu, hồ Hoàn-kiếm
hay hồ Gươm, đầm Mực, núi Cánh-diều, núi Mẫu-tử... Không ít loài cây
loài vật đồ dùng trong đời sống dân tộc đã được mang những cái tên ngộ
nghĩnh bám sát truyện cổ tích, như trái sầu riêng, ông ba mươi, chim hít cô,
chim bóp-thì-bóp, con dã tràng, con thạch sùng, thằng lốc ruộng thác đao...
Và nếu như các hình thức vần vè trong ngôn ngữ đời sống từng đi vào cổ
tích, giúp cổ tích sớm chắt lọc được những câu nói có tính định hình, mang
hơi hướng cổ ngữ, chẳng hạn "Ăn một quả - Trả cục vàng - May túi ba
gang - Mang đi mà đựng" (truyện Cây khế, Khảo dị truyện số 59), hoặc
"Cót ca cót két - Lấy tranh chồng chị - Chị khoét mắt ra"; "Phơi áo chồng
tao - Phơi lao phơi sào - Chớ phơi bờ rào - Rách áo chồng tao" (truyện
Tấm Cám, số 154), v.v...Thậm chí có những câu thành ngữ, tục ngữ, vè, ví,
ca dao, vốn có thể tồn tại ngoài đời trước rồi mới đi vào cổ tích sau, như
"Cha mẹ nuôi con bằng trời bằng bể - Con nuôi cha mẹ con kể tháng
ngày", "Bụng làm dạ chịu", "Của thiên trả địa", "Nợ tình chưa trả cho ai -
Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan", "Con vợ khôn lấythằng chồng
dại - Như bông hoa lài cắm bãi cứt trâu", "Cứu vật vật trả ân - Cứu nhân
nhân trả oán" v.v... thì nhất định cũng có không ít những hình thức vần vè,
những thành ngữ, tục ngữ phải từ một truyện cổ tích cụ thể nào đấy mới
đúc nên được rồi sau đó sẽ "trừu tượng" hóa dần lên và tách khỏi cổ tích, đi
vào cuộc đời chẳng hạn "Nợ như chúa Chổm", "Thạch Sùng còn thiếu mẻ
kho", "Lẩy bẩy như Cao Biền dậy non", v.v... Hơn nữa, từ truyện cổ tích còn
đẻ ra cả một loạt hình dung từ mới, mang những sắc thái ngữ nghĩa rất ý vị,
