kiếpsau, thậm chí còn được đền bù nhiều hơn cái mức người nghe truyện
chờ mong: sau khi chết Thủ Huồn được đón ngay về làm vua Trung Quốc.
Như thế, trên bình diện tư tưởng, truyện cổ tích Việt Nam đã đặt một vấn
đề có tầm triết lý sâusắc: mục tiêu của cuộc đấu tranh chính - tà, thiện - ác
của con người không phải là diệt trừ cái ác cho đến tận gốc - mong mỏi
điều đó biết đâu lại chẳng là một ảo tưởng - mà vấn đề cốt thiết hơn nhiều
là làm sao chuyển ác thành thiện, làm cho cái mặt chính lớn dần ngay trong
bản thân vế đối lập với nó là tà (Xem hình vẽ: Dạng kết cấu III). Nói như
Lão Tử"Tự tri giả minh, tự thắng giả cường"
自知者明,自勝者強.Cũng vì
mục tiêu đó mà cuộc đấu tranh bao giờ cũng cần dừng lại đúng lúc, khi
điều kiện để chuyển hóa mặt đối lập đã đạt được. Sự chừng mực về "độ"
trongtâm lý dân tộc ở đây trở thành một thành tố nghệ thuật đầy ý nghĩa.
ANH 4
Không phải là tình cờ mà trong truyện Sự tích hồ Gươm (số 26) cây gươm
thần của Long Quân trao cho Lê Lợi đã tung hoành trên mọi trận địa chống
giặc Minh hung ác, nhưng sau khi làm xong công việc cứu nước, nó lại
được Long Quân sai rùa vàng lên đòi lại, và nhà vua đành vui lòng trao trả
tại hồ Gươm. Hay trong truyện Khổng Lồ đúc chuông hay là sự tích trâu
vàng hồ Tây (số 67), quả hồng chung tốn bao nhiêu sức người sức của để
đúc nên, thế mà vừa đúc xong nó lại được mọi người chấp thuận ném
xuống hồ Tây, chỉ vì để khỏi "gây hiềm khích với các nước khác". Đấy quả
là những hình tượng tuyệt đẹp phản ánh không chỉ nguyện vọng riêng của
