độ trong Kinh Tam tạng
三 藏 經 và Pan-cha-tan-tơ-ra (Panchatantra) để
sáng tạo thành một truyện mới với chủ đề mới: người chồng hiểu tiếng loài
vật và người vợ không thủy chung, có bố cục sít sao hơn, ý nghĩa sâu sắc
hơn và đương nhiên khỏe mạnh hơn những truyện cũ.
Hay một mô-típ khác: câu chuyện chặt cây thần, chặt bao nhiêu vết chém
trên cây liền lại bấy nhiêu. Ở truyện của người Kinh là Sự tích thần núi
Tản-viên[21]; ở đồng bào Mường là phần Chặt chu kéo lội trong Đẻ đất đẻ
nước; ở đồng bào Cham-pa là tình tiết chặt cây krêk trong truyện Vua Rò-
mê, và còn nhiều dị bản của nhiều dân tộc khác, gần là Đông-dương, xa thì
châu Âu, châu Mỹ, đều có mô-típ này hoặc tương tự. Nhưng mô-típ này lại
có mặt trong sách Dậu dương tạp trở
酉 陽 雜 阻 (thế kỷ IX) và sớm hơn
nữa là Thủy kinh chú
水 經 注 (thế kỷ III)[22]. Theo chúng tôi, đây vốn là
dấu vết của một mảnh thần thoại xa xưa lưu hành ở Đông nam Á, rộng ra là
Á - Úc và từng được thư tịch Trung-quốc ghi lại từ sớm.
Có trường hợp chỉ sử dụng của truyện nước ngoài mỗi một cái tên (con vật
hoặc con người). Có khi đó là cái tên dễ chấp nhận, nhưng cũng có khi
ghép vào trong truyện Việt, tên trở nên lạc lõng. Ví dụ tên "Cửu vĩ hồ tinh"
trong một truyện cùng tên, hay tên "Lã Đồng Tân" trong truyện Hà Ô Lôi
(đều được ghi trong Lĩnh-nam chích quái). Cửu vĩ hồ tinh (tinh cáo chín
đuôi) nghe ra có vẻ quen thuộc, nhưng nó lại là hình tượng của truyện dân
gian Trung-quốc được ghi từ rất xưa, trong sách Dật Chu thư
逸 周 書
tương truyền có từ thời Chiến quốc, tức là trước kỷ nguyên của chúng ta.
Muộn hơn thì trong Phong thần truyện
封神 傳 đời Minh, tác giả sách này
cho tinh cáo chín đuôi là hiện thân của Đát Kỷ. Còn Lã Đồng Tân là ai và
vì sao lại lạc lõng tưởng cũng dễ hiểu: đó là nhân vật có thật, sống vào đời
Đường, nhưng lại nổi tiếng là một trong tám nhân vật bất tử trong Tiên
thoại Trung-quốc. Kể ra, trong truyện Cửu vĩ hồ tinh của Việt-nam, nếu có
miêu tả con tinh dùng chín cái đuôi để làm một việc gì cụ thể (như truyện
Chàng con côi (Ý Pơ-jạ) của đồng hào Tày (xem Khảo dị, truyện số 181)
cũng có con chó chín đuôi, nó dùng những đuôi của mình để cứu chủ, v.v...)
thì cũng có thể tin rằng cái tên Cửu vĩ hồ tinh không phải là cái tên vay
mượn. Đáng tiếc là chín cái đuôi của Cửu vĩ hồ tinh trong Lĩnh-nam chích
