113
ñánh về, thấy chỗ "chòi trâu" ñã có sẵn sáu cọc bèn buộc mỗi con vào một cọc,
còn cọc thứ sáu thì vô tình bỏ cỏ lấp lên, rồi ñi nghỉ.
Đến sáng mai người mẹ nuôi giả cách ra soát trâu. Mụ vờ hỏi con gái sao lại
ñể mất một con. Cô gái ngạc nhiên, cãi lại. Nhưng mụ mồm loa mép giải bắt
nàng phải ñền một con trâu mất. Mụ gọi mọi người tới, bới ñống cỏ cho họ thấy
cái cọc thứ sáu rồi giả cách phân bua: - "Của tôi sáu trâu sáu cộc rành rành ra
ñấy. Chiều hôm qua nó làm mất một con trâu rồi cố ý bỏ cỏ lấp cọc ñể khỏi ai
thấy, gian dối ñến thế là cùng".
Vì ñã có chủ ý nên mụ cố làm to câu chuyện vu vạ. Mụ sai người hầu ñến trình
với thổ lang nọ ñể bắt cô gái phải ñền trâu. Cô gái sợ hãi kêu khóc hết lời, mong
mẹ nuôi thương hại. Mụ làm ra vẻ dàn xếp bảo cô gái bán mình cho thổ lang kia
ñể lấy trâu ñền.
Biết là mắc phải mưu ñộc của người mẹ nuôi, cô gái bèn gọi người yêu ra gốc
cây ở mé rừng than thở. Giữa khi cặp bạn tình ñang giọt ngắn giọt dài thì người
mẹ nuôi sai người hầu ñánh ñuổi chàng trai và cấm cửa không cho về. Cô gái vô
cùng ñau khổ, ngửa mặt kêu trời rồi ñâm ñầu xuống suối tự tử. Xác nàng trôi
theo dòng nước ñến một ghềnh ñá vướng lại, và ñược mọi giống chim nhặt lá
che phủ.
Từ ñó xuất hiện một giống chim ăn ñêm, ít ai ñược thấy hình dạng của chúng.
Chỉ biết rằng chúng thường ñậu trên cành cây cao nhất rừng, cứ bốn tiếng một
kêu dóng dả từ tối ñến sáng: "Năm trâu sáu cọc!"... "Năm trâu sáu cọc!"...
Đồng bào thiểu số ở Việt-bắc có truyện Chim khảm khắc dường như cũng là
một dị bản của các truyện trên nhưng ñoạn kết thì lại có phần nào giống với Sự
tích chim bóp-thì-bóp (xem Khảo dị truyện Sự tích ñá Vọng phu, số 32).
Một ông chúa có hai cô gái xinh ñẹp. Nàng Hai là người chất phác hiền lành,
một hôm ñi chơi rừng bị báo vồ, nhưng nhờ có một chàng trai con nhà dân
nghèo tên là Lương kịp thời xông tới cứu. Anh giết chết ác thú và ñưa nàng về
nhà. Ông chúa thương hại anh áo quần tả tơi, máu me ñầm ñìa, bảo: - "Mày cứu
con tao, tao sẽ nuôi mày". Nhưng Lương chỉ ñược ñãi như ñầy tớ. Mặc dầu vậy,
anh và nàng Hai vẫn yêu nhau. Khi ông chúa biết chuyện, lập tức ñuổi anh ñi và
dọa nếu còn tơ tưởng ñến nàng Hai thì sẽ giết chết. Mặt khác hắn cấm cung cô
gái. Nhưng họ vẫn bí mật gặp nhau. Một hôm hai người rủ nhau ñi trốn, họ dựng
chòi cao ở giữa rừng mà ở. Ông chúa cho quân ñến vây chòi và giao hẹn: -
"Xuống ngay sẽ cho chết tử tế". Hai người không xuống. Tên bắn lên tua tủa.
Lương muốn bắn trả lại nhưng bị người yêu ngăn cản. Lính trèo lên, Lương giơ
nỏ nói: "Đứa nào trèo lên sẽ không ñược về với vợ con". Nàng Hai lại ngăn cản.
Cuối cùng tên bắn lên rát quá, Lương chĩa nỏ và ngực bắn chết người yêu.
Lương cũng bị tên bắn lên giết chết. Chúa bắt ñào hai hố cách xa nhau ñể chôn.
