1393
triển vọng trong nhận thức, khám phá ra nhiều ñiều mới mẻ của thế giới cổ tích
nước mình mà trở về trước tưởng chùng như luôn luôn vẫn là ñiều bí ẩn.
Không kể một thời kỳ khoảng một thế kỷ rưỡi trước ñây, từ trường phái thần
thoại ngữ văn Ấn - Âu ra ñời vào những năm nửa ñầu thế kỷ XIX mà chủ xướng
là hai anh em nhà cổ tích học nổi tiếng người Đức Grim
1
, qua trường phái Ấn-
ñộ
2
rồi trường phái nhân chủng học
3
, cho ñến trường phái ñịa lý học lịch sử xuất
hiện ở Phần-lan (Finlande) vào ñầu thế kỷ này
4
, thì vấn ñề nghiên cứu các loại
hình tự sự dân gian trong ñó có cổ tích, quả thực ñã phá vỡ ñược hàng rào quốc
gia chật hẹp ñể trở thành một vấn ñề có ý nghĩa và phạm vi quốc tế. Mặc dầu
không thể không cảnh giác trước bao nhiêu ý kiến lệch lạc của các trường phái
này, trong ñó có những thiên kiến hẹp hòi, thậm chí có lúc có người ñã sa ñà vào
chủ nghĩa chủng tộc, người ta vẫn không kém ngạc nhiên trước vô số thành tựu
cụ thể mà các trường phái nói trên ñã tổng hợp ñược. Nó cho phép gạn lọc ñể ñi
dẫn tới một phương pháp thực sự ñúng ñắn, qua ñó có thể nhìn nhận truyện tự sự
dân gian của mọi dân tộc như là một di sản tinh thần thống nhất, với những ñặc
trưng thống nhất về tư tưởng cũng như loại hình.
Việc vạch ra một nguồn gốc chung của truyện cổ dân gian một số nước Đông
Tây, chẳng hạn nguồn gốc A-ri-an (Aryens)
5
trong trường phái thần thoại học,
1
Tức là anh em Grim, chủ yếu là người em (Whilhelm Karl Grimm) (1786-1859). Bộ sách
Truyện cổ tích dân gian, 2 quyển, viết năm 1812-1815, do người này chấp bút. Sau khi thành
công, trong tập 3, ông còn nghiên cứu nguồn gốc cổ tích Đức, cho rằng có một tổ tiên chung
Ấn - Âu. Ông trở thành nhà sáng lập khoa phôn-clo (folklore).
2
Do Ben-phây (Théodor Benfey, 1809-1881), nhà ngữ văn học và nghiên cứu tiếng Phạn
người Đức, sáng lập. Ông là dịch giả Phan-cha-tan-tơ-ra (Panchatantra) ra tiếng Đức 1859.
Trong lời tựa, ông cho rằng truyện cổ tích là từ truyện Ấn-ñộ mà lan truyền ra khắp các dân
tộc Đông và Tây. Cô-xcanh (Emmanuel Cosquin, 1841-1921) như chúng ta ñều biết, là ñại
diện nổi tiếng của trường phái này, phát biểu trong Nghiên cứu phôn-clo (folklore) và Những
truyện cổ tích Ấn-ñộ và phương Tây (1922).
3
Do Lăng (Andrew Lang, 1844-1912), nhà dân tộc học và nghiên cứu phôn-clo (folklore)
Anh, một trong những ñại diện xuất sắc của trường phái nhân chủng học. Ông viết nhiều sách,
sáng lập ra khoa thần thoại học. Theo ông, "ñể hiểu thần thoại, phải hiểu xã hội, luật lệ, tập
quán của những người ñang sống trong trạng thái man rợ và nguyên thủy", những nguyên lý
này may ra có thể thấy gì bên ngoài lịch sử vì không phải "bất kỳ một thần thoại nào cũng có
tâm lý và trạng thái tinh thần nguyên thủy thông qua nguồn gốc" như ông giả ñịnh.
4
Trường phái này mở ñầu có Crôn (Julius Krohn, 1835-1888), nhà văn và ngữ ngôn học
Phần-lan (Finlande), người sáng lập phương pháp nghiên cứu lịch sử - ñịa lý, có Crôn con
(Kaarle Krohn, 1863-1933) tiếp tục, cho ñến A-ác-tơ (Anti Aarne, 1867-1925), ñại diện xuất
sắc và là người phát triển phương pháp này. Ong có tác phẩm nổi tiếng Thư mục về các cốt
truyện.
5
A-ri-ăng (Aryens): tổ tiên của các chủng tộc Ấn - Âu, như Ba-tư, Ấn-ñộ (Hindous), Xen-tơ
(Celtes), Hy-lạp (Grecs), La-tinh (Latins), Đức (Germains), Xla-vơ (Slaves), Ác-mê-niêng
(Arméniens) v.v... Theo Muyn-le (Max Müller, 1823-1900), nhà ngôn ngữ học, Đông phương
