1394
hay nguồn gốc Ấn-ñộ trong trường phái Ấn-ñộ học, tuy rằng chứa ñựng không ít
sai lầm về mặt quan ñiểm, và nếu cứ nhắm mắt tin theo thì vô tình sẽ ảnh hưởng
ñến việc nhận thức ñúng ñắn tiến trình vận ñộng của loại hình tự sự dân gian
trong quá khứ; nhưng ít ra về một mặt nào ñó, những nhận ñịnh cực ñoan kiểu
này cũng bao hàm trong nó một hạt nhân hợp lý: mối quan hệ mật thiết và sự
giao lưu thường xuyên trong ñời sống văn hóa, tinh thần của các dân tộc thời cổ
ñại và trung cổ là một hiện tượng có thực, ñã diễn ra theo những con ñường trao
ñổi hàng hóa và truyền bá tôn giáo phổ biến từ Âu sang Á, từ Á sang Âu. Và
trong những mối quan hệ qua lại không bao giờ thụ ñộng và một chiều ñó, thì
ảnh hưởng tích cực của những "bếp lửa" văn hóa nhân loại thời cổ, như Ấn-ñộ,
Ai-cập (Égypte), Hy-lạp (Grèce), Trung-hoa... ñối với các nền văn hóa khác là
ñiều ít ai có thể nghi ngờ.
Cũng như vậy, việc phân loại tỷ mỷ truyện cổ tích thành hàng trăm hay hàng
nghìn mô-típ phổ biến, và việc phân tích sự kết hợp các mô-típ ấy thành vô số
típ hay mẫu ñề trong kho tàng cổ tích thế giới của trường phái Phần-lan
(Finlande), tuy tựu trung vẫn chưa thoát khỏi hình thức chủ nghĩa, và ít nhiều có
làm cho tính chất hữu cơ trong kết cấu truyện cổ dân gian bị cắt rời thành từng
mảnh, nhưng dù sao, ñây vẫn là những phát hiện bước ñầu hết sức quan trọng
mà nhờ ñó khoa phân tích truyện cổ tích mới thoát khỏi sự suy ñoán tùy tiện ñể
ñi vào một thời kỳ mới với hy vọng tìm ra ñược cái kết cấu ñích thực bên trong,
cái quy luật vận ñộng chung nhất và cái lô-gích của tư duy nghệ thuật dân gian.
Dĩ nhiên, bước tiến nào cũng kèm theo một bước lùi tương ñối. Khi người ta
phát hiện ra cái "chung" của truyện cổ tích, thì một câu hỏi tự nhiên cũng nảy
sinh làm các nhà cổ tích học băn khoăn lúng túng: vậy thì truyện cổ tích có còn
hay không cái phần "riêng", tức là cái bản sắc dân tộc của mỗi ñịa phương ñã
sáng tạo ra nó, hoặc tiếp nhận và lưu hành nó như di sản của chính mình? Phải
chăng ñúng như ý kiến của Cô-xcanh (E.Cosquin), ñại diện trường phái Ấn-ñộ
học, rằng ñi tìm cái "nhãn hiệu" Ấn-ñộ trong kho tàng truyện cổ dân gian các
dân tộc mới là việc thực sự có ý nghĩa, còn như ngược lại, ñi tìm yếu tố ñộc ñáo
dân tộc ở những kho tàng phong phú ña dạng ñó chỉ là ñiều dối trá mà thôi?
Hoặc là "không bao giờ có thể căn cứ vào các truyện du nhập từ nước ngoài ñể
tìm cá tính của các dân tộc ñã thu hút các truyện ñó"
1
"vì trong các dị bản tuyệt
nhiên không có yếu tố tưởng tượng ñộc ñáo của người kể truyện"
2
, vân vân và
vân vân...
học và thần thoại học, cũng là người hoàn thành việc dịch kinh Rig Véda. Ông cho nguồn gốc
các thần thoại ở Ấn -Âu ñều ảnh hưởng từ kinh này.
1
Truyện cổ tích dân gian miền Lo-ren (1886); tr. XXXX.
2
Truyện cổ tích dân gian và nguồn gốc của chúng (1895); tr. 11.
