146
lại chẳng vui một tí nào. Món lễ vật của ñức Phật ñè nặng trên vai. Nếu chỉ có
thế thì không có gì ñáng ngại cho lắm. Khổ một nỗi là mùi thối từ bộ lòng kia
xông ra khó tả. Sư lẩm bẩm: - "Như thế này thì các nhà quán dọc ñường còn ai
dám chứa mình". Qua ngày hôm sau, không thể chịu nổi nữa, sư bèn vứt bộ lòng
Ác Lai xuống biển.
Nhà sư ñi mãi rồi cũng ñến Tây-trúc. Nhưng khi phủ phục trước Phật ñài nói
lên nỗi thắc mắc của mình vì sao chưa ñược ñắc ñạo thì bỗng nhiên trên ñiện cao
có tiếng vọng xuống bảo chàng: - "Còn thiếu một vật nữa mới thành chính quả".
Sư rất ñỗi kinh ngạc, cố ngước mắt nhìn lên một tí. Trên cao vời vợi, sư thấy hai
người tựa hồ như hai mẹ con Ác Lai. Sư bỗng hiểu hết: Đức Phật ñã rõ sự thiếu
thành thực, thiếu tận tâm của mình rồi; còn mẹ con Ác Lai nay ñã thành chính
quả chỉ là nhờ trong một lúc, ngộ ñạo mau lẹ và chân thành. Sư nằm phục vị hồi
lâu, lòng thẹn thò vô kể.
Nhà sư ta sau ñó lại trở về chốn cũ ñể tìm lại bộ lòng. Tuy biển mênh mông
sâu thẳm, nhưng sư cũng cố lặn hụp ñể mong thấy lại món quà dâng Phật mà Ác
Lai gửi cho mình. Sư nghĩ chỉ có làm thế mới dám nhìn lại mẹ con Ác Lai và hy
vọng tới gần tòa sen ñức Phật. Sư bơi lên lặn xuống mãi. Sau ñó sư hóa làm loài
cá mà người ta vẫn gọi là cá he
1
, cũng gọi là cá nược hay có nơi gọi là cá ông sư.
Vì cho ñến ngày nay dòng dõi loài cá ñó con nào con ấy có cái ñầu trọc như ñầu
ông sư và vẫn làm cái việc của nhà sư, nghĩa là chúng ñi hàng ñàn, cứ lặn xuống
nổi lên luôn không chịu nghỉ.
Những người ñánh cá còn nói loài cá he rất ghét những ai trêu chọc mình. Ai
trêu chọc nghĩa là gợi lại chuyện cũ của tổ tiên chúng nó, chúng nó sẽ làm cho
ñắm thuyền rách lưới. Trái lại, ai khen ngợi reo hò thì chúng nó sẽ lặn xuống nổi
lên nhiều lần cho mà xem
2
.
KHẢO DỊ
Truyện kể trên lưu hành ở miền Nam. Nhân dân miền Bắc kể chuyện này cũng
một nội dung nhưng khác tên gọi. Đó là Sự tích chim bìm bịp:
Một sư nữ chân tu, ăn chay niệm Phật bao nhiêu năm ròng mà chưa ñắc ñạo.
Một hôm, sư quyết ñịnh sang Tây-trúc ñể hỏi Phật duyên cớ vì sao.
Sau mấy tháng trời ngày ñi ñêm nghỉ, một ngày kia sư ñến một khu rừng thẳm.
Trời ñã xế chiều, sức ñã kiệt thì may sao, sư trông thấy một cái nhà bên ñường.
Nghe tiếng gõ cửa, một người ñàn bà bước ra vội vã xua tay, bảo khách ñi nhanh
1
. Theo Jê-ni-bren (Génibrel) và Lăng-ñờ (Landes). Sách ñã dẫn.
2
. Theo Thực nghiệp dân báo.
