1487
lời Tổng luận: "Theo chúng tôi, truyện cổ tích cũng như mọi sản phẩm văn hóa
khác, nhất là những sản phẩm không tên tác giả, nghĩa là những sản phẩm có xu
thế hoàn chỉnh giá trị nên quá trình lưu chuyển, sau khi xuất hiện tại một vùng
nào ñấy sẽ dễ dàng ñược nhiều người hoàn chỉnh và trở thành tài sản chung của
cả xã hội (cái bất biến), và từ ñó nó sẵn sàng vượt biên giới xứ sở ñể gia nhập
vào tài sản tinh thần của một dân tộc khác dù xa hay gần. Cho nên có hiện
tượng lặp ñi lặp lại, hiện tượng dị bản trong truyện cổ tích..." (tập V, tr. 2528)
1
.
Điều ñó có nghĩa là trong gia tài truyện cổ tích của mỗi dân tộc có những cốt
truyện riêng ñộc ñáo, nhưng cũng sẽ có những cốt truyện mạng tính chất phổ
biến, những cốt truyện mà một số dân tộc khác, thậm chí hầu hết các dân tộc
trên thế giới ñều có. Xuất phát từ những ghi nhận ñó, Nguyễn Đổng Chi ñã thấy
tính chất quốc tế là một hiện tượng nổi bật và ñộc ñáo của truyện cổ tích.
Truyện cổ tích có khả năng di chuyển từ dân tộc này sang dân tộc khác, từ ñịa
phương này ñến ñịa phương khác, vượt qua mọi ranh giới về ngôn ngữ, về lãnh
thổ của các quốc gia...
Các nhà nghiên cứu truyện cổ tích thế giới từ lâu từng chú ý ñến hiện tượng
này và ñã từng công bố những con số thống kê ñáng kinh ngạc. Nhưng ở các
nước phương Đông và nhất là ở Việt-nam thì vấn ñề này hầu như chưa ñược
khảo sát. Và người ñi tiên phong, người ñầu tiên ở Việt-nam chính là ông -
Nguyễn Đổng Chi, người ñã có công giới thiệu, tập hợp những cốt truyện cổ tích
của người Việt cùng với biết bao những cốt truyện cùng kiểu có quy mô phổ biến
trên toàn quốc gia và trên thế giới trong tuyển tập Kho tàng truyện cổ tích Việt-
nam.
Một mặt Nguyễn Đổng Chi sưu tập tài liệu truyện cổ tích từ ngọn nguồn, với
sự am hiểu kỹ càng và sâu rộng về lịch sử, văn hóa dân tộc Việt. Mặt khác, ông
ñã vượt qua mọi sự trở ngại về ngôn ngữ, khoảng cách và thời gian ñể thu nhập
thêm rất nhiều cốt truyện của các dân tộc Việt-nam khác và của phương Tây.
Trong toàn bộ 5 tập Kho tàng truyện cổ tích Việt-nam, Nguyễn Đổng Chi ñã lần
lượt giới thiệu với người ñọc qua mỗi một cốt truyện của người Việt là một tập
hợp về các cốt truyện cổ tích, các hiện tượng, nhân vật, các mô-típ tương ñương
rút ra từ truyện cổ tích của nhiều dân tộc khác nhau. Đó là truyện cổ tích của
hàng chục các dân tộc ít người ở Việt-nam như: Ba-na (Bahnar), Cơ-ho, Hơ-rê,
Khơ-me (Khmer), Chàm, Ê-ñê, Ja-rai (Djarai), Mường, Thái, Tày, Nùng,
H
'
mông, Khơ-mú, v.v... Và ñó cũng là truyện cổ tích của rất nhiều dân tộc thuộc
cả 5 châu lục: Á, Âu, Phi, Úc, Mỹ, v.v... với sự hiện diện của tên gọi nhiều nước
như: Nga, Anh, Pháp, Tiệp, Bun-ga-ri, Ba-lan, Đức, Hà-lan, Thụy-sĩ, Thụy-ñiển,
Đan-mạch, Islan, Ý, Tây-ban-nha, An-ba-ni, Ru-ma-ni, Lat-vi, Et-tô-ni, Phần-
1
. Trích theo bản in trọn bộ năm 1993 của Viện Văn học. Các trích dẫn tiếp sau ñều như vậy.
