1497
cấn, trước chén rượu rót ñã lửng chai và giọng nói của ai ñó ñã có vẻ lè nhè hay
trở nên sừng sộ thì dù là con nhà tộc trưởng, anh em tôi cũng bấm nhau lặng lẽ
rút lui, ñể cho cả họ ngồi lại khu xử (có khi nổ ra những cuộc cãi vã ñỏ mặt tía
tai, và rồi bất kể thứ gì có trước mặt: chai, lọ, chén, bát, khay trầu, ghế tựa... ñều
dùng ñể trút lên ñầu nhau... Mãi cho ñến khi hết say rồi mới lại tìm cách dàn
hòa).
Một lần câu chuyện xảy ra vào khoảng hè 1929, hoặc 1930, làng góp tiền ñể
xây dựng một cái giếng cho nhân dân ñi lấy nước thuận lợi hơn, kẻo cả một xã
rộng lớn chỉ dùng có mỗi một cái giếng cạn (giếng Tran) trên cồn (cồn Chùi),
hơi xa và ñông người quá, bất tiện. Hơn nữa, giếng Tran ñào như một cái ao,
người lấy nước phải lội xuống, nghiêng vò cho nước chảy vào ñầy rồi quảy lên,
thành thử múc nước thì ñôi chân bẩn cũng nhúng luôn vào nước. Người em họ
của chúng tôi ñã ñứng tuổi là B., người xóm trong, ñược làng giao cho ñứng ra
lo liệu. Ông chủ trương ñào giếng ở một ñịa ñiểm nằm giữa hai xóm trong và
ngoài cho thuận lợi cả hai bên khi ñi múc nước. Tại ñó, có miếng ñất bắc mạ của
ông Ng. cũng là người trong họ, tuy ñã ñem cầm cho bà Q. Ch., vợ ông chú họ,
ñể ñi hút á phiện, nhưng ông vẫn cho làng ñào giếng vào một góc. Tiếc thay vì
không kiểm tra thử chất lượng trước nên giếng ñào ñúng vào mảnh ñất chua
phèn, nước không dùng ñược, làm xong bị dân loại bỏ, từ ñấy chúng tôi vẫn gọi
là giếng Chia, cũng chẳng hiểu vì sao. Nhưng ñiều ñang nói là việc ñào giếng ñã
làm cho bà mợ Q. Ch. tức giận ñiên người, vì mảnh ñất vốn ñã ñược cầm cho bà,
Nhân bữa giỗ họ vào rằm tháng Bảy, bà ñùng ñùng xông ñến, bất thình lình vật
ông Ng. xuống, ñè lên và ra sức chửi mắng. Cuộc họp biến thành một cuộc giằng
xé dữ dội giữa con cái ông Ng. và vợ chồng bà Q. Ch. Đã thế sau khi rượu vào,
trong họ lại sinh hiềm khích. Một người em họ là H. nóng nảy lật cả một nong
thịt vừa thái xong làm cho xôi thịt ñổ ra tung tóe, việc ñó lại gây nên một cuộc
xô xát thứ hai. Chúng tôi ñược một bữa hồn vía lên mây. Nhưng mới sáng hôm
sau ñã thấy anh Gióng tụ tập bọn trẻ lại hát cho nghe một bài vè. Đứa nào nghe
xong cũng lẩm nhẩm ñến thuộc lòng như cháo vì bài vè lột tả thật sinh ñộng bữa
cổ hôm qua mà chúng tôi vừa chứng kiến:
"Ngày rằm tháng Bảy kia,
Mụ Q. Ch. ra hề.
Chuyện cũng hay, hay thật,
Xin kể ra ñây nghe.
Làng ñào giếng uống nước,
C. Ng cúng ñất bắc.
Mụ Q. Ch. nghe tin,
