170
17. GỐC TÍCH TIẾNG KÊU CỦA VẠC, CỘC, DỦ DỈ, ĐA ĐA VÀ CHUỘT
Xưa Cò, Vạc, Cộc, Dủ dỉ và Đa ña ăn ở với nhau như anh em một nhà. Chúng
nó sống một cuộc ñời sung sướng và hòa thuận. Con nào con ấy ñều có nhà cửa,
ruộng ñồng riêng, nhưng mỗi khi kiếm ñược món gì ngon như mớ cá, rổ tép,
v.v... trong ñồng của mình thì chúng thường chia nhau ăn rất vui vẻ, tử tế.
Không ngờ một ngày kia chúng nó rủ nhau ñánh bạc. Trước còn ñánh một
ñồng, hai ñồng nhưng sau ăn thua lớn. Trong cuộc bạc hôm ấy, Cò vơ tất cả.
Cuối cùng cả mấy con kia phải vay nợ của Cò ñể gỡ gạc, nhưng chúng chỉ "gỡ
vào", mà thôi. Hơn nữa. Cò âm mưu với Chuột viết vào văn tự nhiều hơn số tiền
bọn họ ñã vay. Vì không biết chữ, không ngờ bị Chuột làm gian nên hầu hết tài
sản của Vạc, Cộc, Dủ dỉ và Đa ña ñều thuộc về tay Cò cả.
Thua cay hơn hết là Đa ña. Cờ bạc ñến lúc "khát nước'' nó bèn ñánh những
tiếng rất táo bạo. Vì thế, ñến lúc phủi áo ñứng dậy, Đa ña ñã gán hết từ ruộng
ñồng cho ñến nhà ở của mình cho Cò. Ngay buổi sáng hôm sau, Đa ña trần như
nhộng, phải bán xới ñi kiếm ăn ở miền núi cao.
Dủ dỉ không thua quá nhiều như Đa ña. Nhưng Chuột ñã chơi cho nó một vố
khá ñau. Trong văn tự, Chuột ñã viết là Dủ dỉ sẽ gán tất cả phần ñồng ñiền của
nó nếu quá hạn không trả ñược nợ. Vì thế ñến hạn, Dủ dỉ mất hết cả ruộng ñồng,
chỉ còn lại cái nhà ở. Từ ñó nó phải ngày ngày ñi làm thuê làm mướn kiếm ăn rất
cực khổ.
Còn Vạc chỉ thua có ba mươi quan. Nhưng khi nhờ Chuột làm giấy hộ: Chuột
ñã viết con số ba thành con số chín. Cho nên cuối cùng Vạc cũng mất gần hết
phần ruộng ñồng của mình cho Cò. Nhưng Vạc vốn không sợ Cò. Không dám
kiếm ăn công khai thì Vạc ta lại kiếm ăn lẩn lút trên ñồng ñất của Cò. Đêm ñến,
chờ khi Cò về nhà nghỉ ngơi, Vạc mới mò ra ñồng ăn trộm con tôm cái tép. Nhờ
thế cũng ñủ sống qua ngày.
Riêng Cộc cũng thua cháy túi như Đa ña. Cuối cùng vốn liếng còn lại chỉ có
mười quan ñịnh ñể dành ñong gạo, nhưng máu mê cờ bạc xui nó ñánh luôn một
tiếng vào cửa lẻ. Khi mở bát ra thì bốn ñồng tiền trắng xóa làm cho Cộc sững
sờ), rồi ngất ñi. Cho ñến khi những con khác gào vào tai: - "Thua rồi, ớ Cộc!''
thì nó mới tỉnh dậy, và vì xấu hổ quá nên ñâm ñầu chạy miết, không ngoái cổ lại.
Còn Cò nhờ cuộc bạc hôm ấy lại nhờ khóe gian của Chuột nên làm chủ ñồng
ruộng mênh mông. Hàng ngày nó bay hết ñồng này sang trồng khác ăn uống
thỏa thích.
Từ ñó, dòng dõi của Cò thong dong ñi lại kiếm ăn ban ngày. Người ta bảo
"ruộng cò bay thẳng cánh" là thế. Trên ñầu nó có mấy cái lông "seo" người ta
