204
II. SỰ TÍCH ĐẤT NƯỚC VIỆT
26. SỰ TÍCH HỒ GƯƠM
Vào thời ấy, giặc Minh ñặt ách ñô hộ ở nước Nam. Chúng coi dân ta như cỏ
rác, thi hành nhiều ñiều bạo ngược làm cho thiên hạ căm giận ñến tận xương tủy.
Bấy giờ, ở vùng Lam-sơn nghĩa quân ñã nổi dậy chống lại chúng, nhưng buổi
ñầu thế lực còn non yếu nên nhiều lần bị giặc ñánh cho tan tác, Thấy vậy, ñức
Long quân quyết ñịnh cho họ mượn thanh gươm thần ñể họ giết giặc.
Hồi ấy ở Thanh-hóa có một người làm nghề ñánh cá tên là Lê Thận. Một ñêm
nọ. Thận thả lưới ở một bến vắng như thường. Tự nhiên trong một lần kéo lưới,
chàng thấy nằng nặng, trong bụng mừng thầm chắc là có cá to. Nhưng khi thò
tay bắt cá. Thận mới biết ñó là một thanh sắt. Chàng vứt luôn xuống nước rồi lại
thả câu ở một chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay. Thận không ngờ thanh sắt vừa rồi
lại chui vào lưới mình. Chàng lại nhặt lên và ném xuống sông. Lần thứ ba vẫn là
thanh sắt ấy mắc vào lưới. Lấy làm quái lạ, Thận ghé mồi lửa lại nhìn xem.
Bỗng chàng reo lên một mình:
- Ha ha! Một lưỡi gươm!
Thận về sau gia nhập quân ñoàn khởi nghĩa Lam-sơn. Chàng ñã mấy lần vào
sinh ra tử ở nơi trận mạc ñể diệt lũ cướp nước. Một hôm, chủ tướng Lê Lợi cùng
mấy người tùy tòng ñến nhà Thận. Trong gian nhà tối om, thanh sắt hôm ñó chợt
sáng quắc lên ở một xó nhà. Lấy làm lạ, Lê Lợi ñến gần cầm lấy xem và nhận ra
chữ "Thuận Thiên" khắc sâu vào lưỡi. Song tất cả mọi người ñều không biết ñó
là báu vật.
Một hôm bị giặc ñuổi, Lê Lợi và các tướng chạy tháo thân mỗi người một ngả.
Lúc ñi qua một khu rừng, Lê Lợi bỗng thấy ánh sáng trên ngọn cây ña. Ông trèo
lên mới biết ñó là cái chuôi gươm nạm ngọc. Nhớ tới lưỡi gươm ở nhà Lê Thận,
Lê Lơi rút lấy chuôi gươm giắt vào lưng.
Ba ngày sau, Lê Lợi gặp lại tất cả các bạn, trong ñó có Lê Thận. Khi lắp lưỡi
vào với chuôi thì kỳ lạ thay, vừa vặn khớp nhau. Lê Lợi bèn kể lại câu chuyện.
Mọi người nghe xong ñều hồ hởi vui mừng. Lê Thận nâng gươm lên ngang ñầu
nói với chủ tướng:
- Đây là thần có ý phó thác cho "minh công" làm việc lớn. Chúng tôi nguyện
ñem xương da của mình theo "minh công" và thanh gươm thần này ñể báo ñền
xã tắc!
