279
thật với thầy và chỉ chỗ giấu ngọc. Thế là hắn thành công và ñược vua ban rất
hậu.
Một truyện Ấn-ñộ khác từng chép trong sách Biển truyện (Kathâ Sarit-sâgara)
từ thế kỷ thứ XII:
Một người bà-la-môn nghèo tên là Ha-ri-xác-măng. Vì không nuôi nổi một
ñàn con, phải ñi ở với một người giàu. Người này làm lễ cưới cho con gái mà
không mời anh ta. Anh chàng giận lắm, dặn vợ: - "Có dịp cứ mách với họ là ta
bói giỏi". Bèn vào chuồng ngựa nhà chủ dắt một con giấu vào rừng. Nhà chủ
mất ngựa, tìm mãi không thấy. Người vợ bèn mách rằng chồng mình bói giỏi.
Thấy họ khẩn khoản, anh chàng giả vờ làm như kiểu thầy bói thực thụ, và cuối
cùng dĩ nhiên tìm ra ñược ngựa. Từ ñó mọi người phục chàng như thần. Tiếng
ñồn lan ra khắp nơi. Một hôm trong cung vua có vụ trộm lớn mất nhiều vàng
ngọc và của quý. Vua gọi anh ta ñến và bắt tìm cho ra. Hắn xin khất ñến mai.
Của cải của vua vốn bị một tên thị tỳ trong cung tên Đô-ri-hô-va (cái lưỡi) lấy
trộm. Người thị tỳ ấy ñến nghe ngóng từ buồng chàng. Giữa lúc ñó Ha-ri-xác-
măng ñang chửi cái lưỡi của mình ñã làm mình khốn khổ. Thị tì tưởng thầy ñã
biết, nên mở cửa chạy vào thú tội và xin thầy thương cho. Sáng mai anh chàng
chỉ cho vua những của ñã mất. Vua toan thưởng thì một viên quan cố vấn không
chịu tin, bắt thử lại. Người ta mang ñến một cái chậu úp, trong có một con cóc,
bắt ñoán. Anh chàng tưởng nguy ñến nơi. Hắn nhớ hồi nhỏ cha mình thường gọi
mình bằng cóc nên kêu lên: - "Cóc ơi! Ít ra trước kia mày cũng tự do hơn bây
giờ". Vua nghe nói ngỡ hắn ñoán ñúng: khen ngợi và thưởng rất hậu.
Người Ai-cập cũng có truyện một anh lái buôn vỡ nợ, do vợ xúi giục ñi ra
nước ngoài làm nghề bói bất ñắc dĩ. Được vua gọi vào cung thử tài, hắn lo sợ
ñến mất mật. Nhưng hắn vô tình ñoán trúng chỗ giấu con châu chấu và con chim
sẻ bằng cách gọi tên mình và tên vợ ra ñể than thở. Một lần khác. ñể tìm một vụ
trộm lớn trong cung, hắn giao cho vợ một túi sỏi và vợ hắn tình cờ ném trúng
mấy lần vào ñầu những tên trộm ñứng rình nghe ngóng. Thế là bọn trộm tưởng
thầy ñã biết, vội tặng hắn tiền ñể hắn ñừng làm cho chúng phải treo cổ.
Phần cuối còn có tình tiết: một hôm các vua láng giềng gọi bọn thầy bói của
mình ñến ñể thi tài với hắn. Các vua cho bí mật chôn dưới ñất: một nồi sữa, một
nồi mật và một nồi ñậu. Các thầy bói kia chịu không ñoán ra. Đến lượt hắn, hắn
ngoảnh bảo vợ: - "Tất cả ñều tại mình, thôi chúng ta có thể khuân ñồ ñạc ñi khỏi
nước này, lần thứ nhất là sữa, lần thứ hai là mật, lần thứ ba là ñậu". Do là hắn kể
những thức ăn mà vợ hắn mới mua. Các vua tắc lưỡi và thưởng hắn rất hậu.
Ở phương Tây cũng có nhiều truyện cổ tích gần giống với truyện của chúng ta.
Dưới ñây là truyện Ông thầy pháp, của người Pháp, mà người Bồ-ñào-nha
(Portugal), người Anh, người Ý (Italia), Tây-ban-nha (Espana) cũng kể tương tự:
