280
Một chàng trẻ tuổi một hôm bỗng tự xưng là thầy pháp, có khả năng tìm thấy
những vật bí mật. Một bà chúa mất một chiếc nhẫn quý, gọi hắn ñến bắt tìm cho
ra thủ phạm. Ông chúa hỏi: - "Mày ñòi công bao nhiêu?" - "Ba bữa ăn", hắn ñáp
- "Được".
Người ñầu bếp mang ñến cho hắn bữa ăn ñầu tiên. Hắn nói: - "Đó là một". Thì
chính tên ñầu bếp ấy lại là một trong những tên trộm chiếc nhẫn của chủ. Nó trở
về nói lại với ñồng lõa. Lần sau người thứ hai lại mang thức ăn ñến. Hắn lại nói:
- "Đó: ñã hai rồi". Lần thứ ba cũng thế. Cả ba tên trộm sợ quá, vì tưởng hắn ñã
biết, bèn ñến gặp hắn thú thật, và, hẹn nếu không mách chủ, chúng sẽ tặng một
nửa của cải. Hắn bày một mẹo là bắt một con gà cho nó nuốt chiếc nhẫn vào
bụng.
Tuy ñược nhẫn quý, ông chúa vẫn không tin, lại sai bắt một con dế ñể lên ñĩa,
trên úp một cái chuông con, rồi bảo hắn: - "Trong ấy có gì nói ngay, nếu không
hai khẩu súng lục ñây tao sẽ bắn mày vỡ óc". Hắn không còn biết làm thế nào
ñành than một mình: - "Thân ta như con dế bị bắt". Đó là hắn nói theo một câu
tục ngữ "tình trạng bối rối như con dế bị bắt" nhưng cũng làm cho ông chúa
tưởng là thầy ñoán giỏi.
Truyện của người Na-uy (Norvège) ñại khái cũng như truyện của người Pháp:
Một người ñốt than một hôm mua ñược cái áo cũ của một ông thầy cả. Anh ta
mặc vào người và tự cho mình là tiên tri. Vua mất cái nhẫn quý. Anh ta gõ cửa
nhà vua, nói mình có thể tìm ñược. Vua hẹn cho ba ngày phải tìm cho ra, nếu
không sẽ ñuổi. Chiều hôm ñầu tiên một người hầu - chính là một trong những
tên trộm - mang thức ăn ñến. Khi ăn xong, nó bưng mâm ñi, anh ta nói: "Đó là
một ñã ñi rồi" (tức là một ngày ñã qua). Việc cũng diễn ra như thế ñối với hai
người hầu sau ñều là ñồng lõa ăn trộm chiếc nhẫn. Họ cho là thầy ñã biết hết và
tìm ñến thú thực với thầy. Anh ta bảo kiếm một con lợn to cho nó nuốt chiếc
nhẫn. Sau ñó, vua lấy một cái bình bạc có nắp ñi ra bờ biển, một lúc sau vào gọi
anh ta ñến ñoán cái gì trong bình. Anh ta than một mình: - "Ôi cua tội nghiệp!
Xảy ra cho mày bao nhiêu là thử thách". Đúng là con cua mà nhà vua ñã bỏ vào
bình ñể ñố.
Một loạt truyện sau ñây tuy hình tượng ñã ñổi khác nhưng câu nói dẫn ñến sự
hiểu lầm vẫn giữ nguyên, cũng ñều là dị bản của các truyện trên. Truyện của
người Đức:
Một người ñàn bà có thói quen ngáp ba lần trước khi ñi ngủ. Một hôm có ba
tên trộm toan vào nhà khoắng của. Khi một ñứa trèo thang nhìn vào cửa sổ thì
vừa ñúng lúc người ñàn bà ngáp. Mụ nói to: - "Đó là một". Tên kia cho là bị lộ
chạy ra nói với ñồng bọn. Tên thứ hai thấy yên yên lại trèo lên, vừa vặn lúc mụ
