301
Phú ông cho là còn sướng, không gả. Gặp một người ñốt than, hỏi, thì anh ta
ñáp:
Nhờ trời cứ nắng chang chang,
Cha con kiếm củi dệt than no lòng.
Trời làm một trận mưa giông,
Cha con ñắp chiếu nằm không suốt ngày.
Bèn gả con gái cho người ấy. Bà mẹ thương con cho giấu một quà cau bằng
vàng. Một hôm vợ ñi vắng, chồng ở nhà chơi với con. Thấy con khóc, chồng lấy
quả cau vàng cho con chơi. Không ngờ con ñánh rơi mất. Bị vợ nhiếc móc,
chồng cho biết trên rừng có một chỗ không thiếu gì thứ của ấy. Kết quả hai vợ
chồng trở nên giàu có như các truyện trên. Phú ông thấy con giàu tới thăm, con
nói:
Vàng cha, cha ñể trên ñền,
Vàng con, con ñể ngoài thềm ñốt than.
Phú ông thẹn chết ngay giữa sân
1
.
Người Khơ-me (Khmer) có truyện Mê-a-dơng, cũng là một dị bản của truyện
Đồng tiền Vạn Lịch:
Một người ñánh cá thật thà và nghèo khó có một người vợ rất ñẹp nhưng tham
và lười. Một hôm hai vợ chồng ñi kiếm cá nhưng không ñược gì cả. Cạnh ñấy là
có một chiếc thuyền của hai vợ chồng người nhà giàu. Thấy họ bắt mãi không
ñược cá, người vợ tỏ ý thương hại. Chồng bảo: - "Mày thương thì ñi với nó, tao
ñổi mày lấy người ñàn bà kia!". Nói rồi hắn làm ngay, gọi người ñánh cá lại, ñòi
ñổi vợ và buộc phải ñổi vì hắn thấy vợ người kia ñẹp.
Vợ người nhà giàu tay không về với chồng mới, nhưng chẳng bao lâu nàng ñã
làm cho chồng trở nên khá giả. Có tiền, nàng kiếm cho chồng một chân lính hầu
ở triều ñình. Một hôm, vua ñi săn, người chồng theo hầu vua. Vợ sắm sửa thức
ăn cho chồng mang theo và dặn nếu vua có lạc ñường thì cố ñi theo mà bảo vệ.
Quả nhiên vua bị lạc, anh ta lẽo ñẽo ñi theo xa xa, vua gọi anh là Mê-a-ñong
(chú kia). Anh chạy tới quỳ dâng cơm rồi nước, trầu mời vua ăn, vua ăn mỗi
thức ñều khen ngon. Vua ngủ ở một ngôi ñền của một hung thần, hung thần bàn
với bộ hạ báo thù vua. Anh ñánh cá nghe ñược lời bàn của họ, vội ñánh thức vua
dậy, ñưa vua về. Nhờ anh, vua thoát ñược ba cái nạn lớn do hung thần gây ra.
Nạn thứ ba mà anh cứu là giết một con rắn hổ mang bò vào toan cắn vua. Thấy
máu rắn bắn lên ngực hoàng hậu, anh không dám chùi chỉ dùng lưỡi liếm trong
1
Theo lời kể của người Hà- tĩnh và Cổ tích và tiểu dẫn (bản thảo của Mạnh Sào Quan) Xem
thêm truyện Trạng Ếch ở Khảo dị truyện Lê Như Hổ (số 63)
