332
Đoạn sau truyện phát triển gần giống với truyện Người ăn trộm và bốn cô gái
của người Khơ-me (Khmer). (Xem Khảo dị, truyện số 107, tập III). Ở ñây bốn
cô góp tiền lên quan chuộc tội cho anh bị trói về. Sau ñó cô thứ nhất vào rừng
tìm thuốc, cô thứ hai tìm kiến thức ăn ngon, cô thứ ba trổ tài nấu nướng, cô thứ
tư lau rửa vết thương. Lành mạnh rồi, các cô hỏi anh vì sao bị tội. Anh ñáp: -
"Bạn tôi có bố mẹ già, con dại, trót ñi ăn trộm ñể lấy tiền về nuôi. Tôi phải nhận
tội thay ñể cứu anh ấy và gia ñình". - "Sao lại chơi bời với người xấu?". -
"Không phải xấu ñâu. Ít hôm nữa việc xong, anh ấy sẽ ñến chịu tội thay".
Bốn cô thấy anh vừa có tài lại có ñức, bèn ngỏ lời xin anh chọn một người làm
vợ. - "Biết chọn ai bây giờ?", anh ñáp. Trong khi bốn cô tranh công nhau thì
người bạn quý ñến chịu tội thay. Bốn cô nhờ người này phân xử hộ. Hắn ñáp: -
"Cô tìm thuốc có tình cảm của một người bố, cô tìm thức ăn có tình cảm của một
người chị, cô nấu nướng là mẹ, cô chăm nom săn sóc thì mới ñúng là tình cảm
của người vợ ñối với chồng". Bốn cô chịu là phải
1
.
Còn nhiều truyện khác nói về những nhân vật thông minh, có thể giải mã
những dấu hiệu hoặc những câu nói mang ý nghĩa như là một câu ñố, gần giống
với nội dung của những truyện trên. Ví dụ truyện của Ả-rập (Arabie):
Một người trẻ tuổi thông minh, có ý ñịnh ñi tìm một người ñàn bà thông minh
ñể lấy làm vợ. Dọc ñường gặp một ông lão làm bạn ñường. Đang ñi anh hỏi: -
"Ông mang tôi hay tôi mang ông?". Đáp: - "Hỏi gì lạ vậy? Tôi cưỡi ngựa còn
anh cũng vậy, còn mang cái gì". Người kia không nói gì. Đến một ñồng lúa tốt,
anh hỏi: - "Mùa này có thể ñược ăn hay không?". Đáp: - "Ngốc thật. Sắp gặt mà
còn hỏi". Lại ñi nữa, thấy một ñám ma anh hỏi: - "Người nằm trên ñó chết hay
không chết?". - "Chẳng ai dớ dẩn như chú." Tuy vậy ñến chỗ chia tay, lão cũng
mời anh về nhà nghỉ. Con gái lão hỏi bố về người khách, lão ñáp: - "Ồ, ñó là một
thứ dở hơi, hỏi những câu ngây ngô, chả ra làm sao cả". Rồi kể lại cho con nghe.
Nghe xong, cô gái nói: - "Chả phải dở hơi ñâu bố ạ! Về câu hỏi thứ nhất có
nghĩa là: ông kể cho tôi hay tôi kể cho ông nghe một câu chuyện ñể ñường bớt
dài. Về câu thứ hai nghĩa là chủ ruộng ñã "bán non" lúa và ñã ăn mất số tiền ấy
chưa? Về câu thứ ba nghĩa là người chết ấy có ñược kẻ hậu sinh nhắc ñến trong
ký ức hay không. Lão bèn chạy ra giảng cho khách biết. Chàng trẻ tuổi hỏi: -
"Đây không phải ông nghĩ ra, vậy thì ai bày cho ông?". - "Một cô gái". Cuối
cùng anh chàng kết duyên với con gái lão
2
.
1
Theo Đinh Tú. Truyện cổ tích Nam -dương.
2
Theo Bát-xê (Basset). Nghìn lẻ một truyện cổ tích, truyện kể và truyền thuyết - rập, quyển II.
