336
cứu mình làm chồng. Vua rất khen ngợi, hỏi anh ta làm sao có thứ thuốc thần
diệu ñến thế.
Anh chàng kể lại ñầu ñuôi câu chuyện, từ lúc câu ñược rắn, cứu ñược các con
vật và người, cho ñến lúc bị người phản bội, còn các con vật lại tìm cách trả ơn,
trong ñó có con trăn cho mình viên ngọc quý. Vua nghe xong tắc lưỡi: - "Thật là
bụng dạ con người sâu hiểm hơn cả những con vật nguy hiểm". Lập tức vua sai
lính bắt giam tên ñại tướng bất nghĩa kia ñể chờ ngày phán xử. Còn anh chàng ñi
câu ñược vua cho làm quan và gả công chúa. Anh ta sống một cuộc ñời sung
sướng hơn trước
1
.
Ngày nay, câu Cứu vật vật trả ơn, cứu nhân nhân trả oán dùng ñể mỉa mai
những người lấy oán trả ân, thua kém cả loài vật.
KHẢO DỊ
Ở Hà-tĩnh có truyện Bạc hơn cầm thú, nội dung tương tự:
Một người nghèo làm nghề bắt ếch. Một hôm bắt ñược một con ếch lớn. Sắp
làm thịt, bỗng nghe ếch nói: - "Xin ông làm phúc tha cho. Tôi sẽ biếu ông một
vật quý". Dứt lời, ếch nhả ra một viên ngọc và nói hễ ai nhắm mắt, tắt hơi, mài
ngọc này cho uống thì sẽ sống lại.
Từ ñó anh câu ếch dùng ngọc cứu sống ñược rất nhiều người và vật. Trong số
những người ñược anh cứu có một người nhà giàu chết ñuối. Được sống lại, hắn
tình nguyện làm con nuôi của anh.
Tiếng tăm anh câu ếch truyền ñi xa rộng. Ngày nọ, nghe tin vua sắp băng hà,
anh toan ñem ngọc cứu vua, nhưng thằng con nuôi ñã ăn cắp ngọc vào kinh. Hắn
chữa cho vua sống lại và biếu luôn vua viên ngọc nên ñược vua cho làm quan.
Đến ñây câu chuyện giống truyện Cứu vật vật trả ơn, cứu nhân nhân trả oán. Sợ
việc làm của mình bị bại lộ nên tên con nuôi bắt anh câu ếch giam lại, không cho
ăn uống gì cả. Các loài vật ñược anh cứu sống thấy thế bèn họp nhau lại tìm
cách cứu ân nhân. Chim cu báo tin cho biết là ngọc ñã vào tay vua. Vua ban
ngày thì kẹp vào nách, ban ñêm thì nhét trong lỗ mũi. Chuột bèn tình nguyện bò
vào chỗ vua ngủ, dùng ñuôi ngoáy vào lỗ mũi làm vua hắt hơi, viên ngọc văng
xuống nền nhà. Rắn ñã chực sẵn ñớp lấy ñưa về cho anh câu ếch.
Thế rồi rắn lại trở vào cung cắn chết vua. Giữa lúc trong cung ñang nhốn nháo
vì vua tắt hơi thì chim cu ñến nóc ñiện gáy lên mấy tiếng: - "Cục cù cu, thằng tù
có thuốc,..." Thế là triều ñình mở ngục cho anh câu ếch vào chữa. Vua quả sống
1
Theo Lăng-ñờ (Landes). Sách ñã dẫn.
