378
Người Ả rập (Arabes) có truyện Ngoại tình bị bại lộ:
Vị Kha-lip En Măng-xua thấy có một người mếu máo ñến thưa rằng mình ñi
buôn xa có số tiền giao cho vợ giữ, vợ vừa cho biết bị mất trộm, không tìm ra
dấu vết. Hỏi: - "Vợ lấy ñã bao lâu?" - "Mới ñược một năm" - "Có con riêng
không?" - "Không" - "Còn trẻ hay già?" - "Trẻ". Kha-lip liền giao cho hắn một
lọ nước hoa ñặc biệt, bảo: "Đưa cái này về mà giải sầu".
Rồi ñó, ông sai bốn người hầu mỗi người ñứng gác một cửa thành, dặn ai ñi
qua nếu ngửi thấy có ñúng mùi nước hoa như thế, thì giải ñến. Người kia về ñưa
nước hoa cho vợ bảo: - "Kha-lip cho ta ñấy". Vợ bèn ngầm biếu tình nhân. Sau
ñó anh nhân tình bị bắt. Hỏi: "Nước hoa lấy ở ñâu ra" - "Mua" - "Đưa người bán
ñến ñây?". Hắn ta bối rối. Kha-lip bảo cảnh sát: "Hãy giam lại nhưng ñừng ñánh,
bao giờ nó trả ñủ số tiền hãy tha, nếu không thì ñánh 1000 roi". Hắn trả ñủ tiền,
Kha-lip gọi người mất tiền ñến phán: "Tiền của ngươi ñây, còn vợ thì phú về"
1
Truyện Con chồn bị giết oan của người Lào khác với truyện trên về mô típ
nhưng vẫn có liên hệ về ý nghĩa:
Một người Bà-la-môn mang về cho vợ một con chồn ñèn (panpong), vợ nuôi ở
nhà, người và vật quen thuộc. Một hôm vợ xuống sông tắm, ñể con còn bé trên
bờ với con chồn. Bỗng một con rắn bò tới toan làm hại ñứa bé, nhưng bị chồn vồ
chết. Người Bà-la-môn chợt ñến, thấy miệng chồn có máu, tưởng nó cắn con,
bèn giết ngay. Nhưng khi nhìn kỹ mới hay sự thật. Hối hận, hắn quyết ñịnh ñi
Ba-la-nại (Bénarès) sám hối ñể lại cho vợ cái khánh (ga-tha) trên có khắc câu:
"Chớ hành ñộng thiếu suy nghĩ, nếu không sẽ ăn năn như người Bà-la-môn với
con chồn".
Ở làng ấy có một người lái buôn xa nhà ñể lại người vợ có chửa. Đứa con trai
lớn lên cũng làm nghề buôn. Một hôm vợ người Bà-la-môn vì túng tiền nên bán
cái khánh cho mẹ con người lái buôn. Đọc câu châm ngôn, họ lấy làm thích thú,
người con bèn cho họ khắc câu châm ngôn vào lưỡi gươm mình thường ñeo.
Người lái buôn lâu năm vắng nhà, một ñêm nọ về bất chợt. Vào buồng vợ, thấy
một người ngủ bên cạnh cây gươm, gần vợ. Giận quá người ấy cầm gươm toan
bạn, người bạn bảo: - "Gần ñây có một người dạy khôn, khắp thành phố người ta ñi mua khôn
của ông ta. Dù ñắt mà ñược khôn còn hơn". Anh ta nghe lời tìm ñến. Người dạy bày cho một
phép: khi có việc gì ñó nghi ngờ hãy tiến lên bảy bước rồi lùi lại bảy bước. Làm ba lần như
thế, trí khôn sẽ xuất hiện. Anh ta trả 1000 ñồng vàng. Một hôm anh ta ñi xa về khuya. Vào
buồng vợ thoáng thấy vợ và một người nữa ñang ngủ. Anh ta ngờ vợ nằm với nhân tình, cơn
ghen bốc lên rút dao toan giết. Chợt nhớ ñến trí khôn mới mua ñược, lập tức làm theo. Giữa
lúc ấy người lạ trên giường vợ ñã dậy, hóa ra ñó là mẹ vợ. Hắn kêu lên: - "Thật là khôn! Một
ngàn ñồng vàng là quá rẻ". Bèn ñến nhà người dạy trả thêm 3.000 ñồng vàng (Theo Sa-van-nơ
(Chavanne). Sách ñã dẫn).
1
Theo Bát- xê (Basset), quyển II, ñã dẫn
