382
lại, nhìn lại khỉ thì khỉ ñã chết nhăn răng từ bao giờ rồi. Thế mà hổ tưởng là khỉ
còn sống liền mắng cho một trận, và nói:
- Đã thế mà mày còn nhăn răng ra mà cười à?
1
Có câu tục ngữ "To ñầu mà dại, to dái mà khôn". Lại có câu "Nợ mười hùm
chưa ñủ, mưu một khỉ thấm chi" ñều do truyện trên này mà ra.
KHẢO DỊ
Truyện trên còn thấy ở một vài dân tộc khác như ñồng bào Tây-nguyên...
Trong truyện của Tây-nguyên, chẳng hạn của người Ba-na (Bahnar), cũng như
của Khơ-me (Khmer), thay cho voi là người:
Một con hổ thấy con chim bói cá kiếm ăn một cách dễ dàng khỏe khoắn (từ
trên cao chỉ liệng xuống nước một cái rồi bay lên là có cá ăn) cũng muốn bắt
chước. Bèn trèo lên cây rình khi có cá ở suối thì buông người xuống. Chẳng ngờ
ñã không bắt ñược cá mà suýt nữa chết ñuối. Một người kiếm mật ong ñi qua
thấy vậy cười nhạo hổ hết lời. Hổ thẹn, xin người ấy giấu cho, mình sẽ tặng một
ngày một con thịt. Người ấy nhận lời. Từ ñó anh ta rất mực sung sướng. Nhưng
vợ anh ta lại cứ nài nỉ anh cho biết lý do vì sao luôn luôn may mắn. Lúc ñầu anh
giấu, nhưng sau buột miệng nói hết ra. Sáng mai lên rừng gặp hổ, hổ bắt người
ấy phải nộp mạng vì ñã nuốt lời hứa. Người ấy vâng lời nhưng xin hổ cho về nhà
từ giã vợ mai sáng sẽ ñến nộp mình.
Sáng hôm sau anh chàng thất thểu ra ñi, trên ñường gặp thỏ, và chuyện cũng
xảy ra như chuyện vừa kể.
Trong một dị bản của người Ba-na (Bahnar) ở vùng Kon-tum thì thay cho
chim bói cá là diều:
Một hôm hổ vớ ñược một con heo rừng, sau khi ñã rình mò khá vất vả. Hổ bèn
xé xác heo thành mấy mảnh ñể ăn; những mảnh chưa ăn tới thì ngồi lên giữ, vì
sợ mất. Từ trên cao diều nhìn xuống rất thèm. Diều nghĩ ñược một kế, bất thình
lình bay vụt xuống mổ một cái vào hạ bộ hổ. Hổ ñau nhói, vội chồm lên, gầm
thét vang trời. Thế là diều liền chớp ngay một miếng gan heo và bay lên cành
cao ñánh chén. Vừa lúc hổ ñang bị diều ñớp, một người thợ săn ñi qua thấy thế
cười sặc sụa. Hổ ngượng quá bèn ngỏ ý xin anh ta giữ kín cho câu chuyện xấu
hổ này. Đáp lại, hổ sẽ kiếm thịt hươu, nai ñem ñến nhà cung ñốn. Anh thợ săn
chấp nhận lời thỉnh cầu, từ ñó anh luôn luôn có thịt rừng ñể ăn, khỏi phải mất
công lặn lội, tìm kiếm. Nhưng một hôm vui bạn, anh chàng nói toạc với bạn câu
1
Theo Hữu thanh tạp chí.
