383
chuyện hổ bị diều chơi lỡm. Đang lúc ấy hổ vác thịt ñến nhà. Biết chuyện, hổ
nổi giận, ñòi anh thợ săn thực hiện lời ñã cam kết: nếu nói hở chuyện ra thì phải
nộp mạng cho hổ. Anh thợ săn khất hổ bảy ngày sau sẽ ñến chỗ hẹn. Đang trong
những ngày buồn tẻ nhất, anh bỗng gặp thỏ. Thỏ hỏi thăm, biết chuyện, bàn mưu
với anh làm một chiếc nỏ lớn và hai mũi tên tẩm thuốc ñộc, ñể mình tìm cách
cứu. Đến ngày hẹn, theo lời thỏ dặn, anh thợ săn bảo hổ phải cùng nhau tới gặp
thần Dang Công (thần núi) ở một gốc ña trong rừng sâu ñể nghe phán bảo tội
trạng, rồi mới ñược thực hiện lời hứa. Hổ ñã biết tiếng thần Dang Công nên rất
sợ, ñành nhận lời.
Khi cả hai kéo nhau ñến dưới gốc ña thì ñã thấy một vị thần to lù lù ñứng ñấy,
hoa lá phủ ñầy người. Thỏ nấp bên trong, cất giọng ồm ồm, bắt cả hai khai thực
ñầu ñuôi ñể mình phán xử. Muông thú nghe tin thần Dang Công hiển hiện xử vụ
kiện giữa người thợ săn và hổ nên cũng nườm nượp kéo nhau ñi xem. Thần
Dang Công truyền bảo mỗi bên nhận một mũi tên thần, và dùng nỏ thần bắn vào
bên kia, ai có tội kẻ ñó sẽ chết. Nhưng thỏ ñã ranh mãnh trao nỏ cho chàng thợ
săn bắn trước mặc dầu hổ ra sức phản kháng. Chàng thợ săn ñược nỏ bèn gắng
sức giương hai cánh nỏ cứng nhằm vào hổ bắn một phát. Mũi tên ñộc trúng ñầu
hổ, hổ lăn ra chết liền. Muông thú thấy vậy xô nhau chạy tán loạn, giãy ñạp lên
nhau mà chết. Từ trong ñám lá ngụy trang thỏ nhảy phóc ra, hiện nguyên hình,
bảo anh thợ săn ñem thịt thú rừng về ñánh chén.
Cũng cốt truyện này ở một số làng bản Ba-na (Bahnar) khác lại kể rằng: khi
anh thợ săn ñưa hổ ñến gặp thỏ, thỏ thách hổ nuốt thi với mình một cái xương
trâu dựng ngang trong miệng, nếu hổ nuốt ñược thì mới chứng tỏ anh thợ săn có
lỗi. Hổ ñồng ý há mồm cho thỏ bỏ xương vào, nhưng bị xương nhọn chống hàm
lên, ñau không sao nuốt ñược. Đến lượt thỏ, thỏ nhanh nhẹn bỏ xương ra sau ñít.
Hổ tưởng thỏ ñã nuốt xương dễ dàng, hốt hoảng bỏ chạy. Người thợ săn thừa dịp
giương cung bắn chết hổ.
1
Ở Việt-nam có nơi kể khác ñoạn ñầu. Đó là truyện Con hổ, con cóc tía và con
khỉ.
Cóc tía thấy hổ thường năng ñi qua về lại trước nhà, sợ nó giẫm phải, mới tính
kế làm cho hổ phải tránh xa. Một hôm chờ hổ ñi ngang trước nhà, cóc bèn xông
ra nạt: "Đứa nào ñấy, ñừng có lớ xớ qua ñây mà tao giết chết uổng mạng". Hổ
giật mình hỏi ai thì cóc ñáp: - "Tao ñây! Tao là cóc tía ñây!" - "Ái chà - hổ nói -
mày bằng nắm tay có tài nghệ gì mà dám láo thế?". Thấy cóc nói nghề gì cũng
biết, hổ mời vào nhảy thi. Cóc nhận lời và nói: - "Tao không thèm ñứng ngang
mày, tao ñứng sau mày mà nhảy xa hơn mày mới tài". Cũng như truyện Cóc kiện
trời trong Lược khảo về thần thoại Việt-nam, cóc chờ khi hổ ñập ñuôi sắp nhảy
1
Theo Truyện cổ Ba- na, tập II.
