Vì tình cờ việc chiết men tế bào thất bại mà Cơritxian đơ Đuvơ đã tìm ra
lysosom.
Ta phải chia hai loại ngẫu nhiên tâm ly và ngẫu nhiên ngoại lai.
Ngẫu nhiên tâm lý tức sự trùng hợp của hai ý niệm trong không gian và
thời gian. Đây là hiện tượng thông thường trong khoa học. Khoa học ở thới
kỳ nào cũng có thông tin rộng rãi. Ở thời kỳ nào và nước nào, cũng có
những đội ngũ khoa học cùng suy nghĩ về một vấn đề và về hướng để giải
quyết vấn đề. Trong cuộc chạy đua đi tìm chân lý, có người về trước, về sau
nhưng cũng có khi hai người cùng về một lúc, sai lệch thời gian không đáng
kể.
Phát minh khoa học nào cũng đều mang dấu ấn của thời đại. Không có
người này phat minh, rẽ có người khác. Sự phát minh ra hình học Phiơclit là
của Lôbasepxki ở Nga, Bôlyai ở Hung và Gauxơ ở Đức.
Sự phát minh ra tính phóng xạ tự nhiên là do ba hiện tượng bất ngờ được
các nhà khoa học phát hiện trong cùng một thời kỳ: sự xuất hiện những
điểm huỳnh quang trên màn ảnh của Rơnghen, sự hiện ảnh của các tinh thể
muối Uranium trong các tấm kính để trong ngăn kéo của Beccơren, sư quan
sát phóng xạ bất thường của vài quặng có uranium của Mari Curi..
Ngẫu nhiên ngoại lai tức một sự cố không biết trước trong vài trường
hợp có thể dẫn dắt người nghiên cứu theo hướng mới và đi tới kết quả.
Một sự kiện có vẻ bình thường có thể gây một tia chớp tư duy trong trí
tuệ của nhà khoa học luôn bị ám ảnh bởi giải pháp cho vấn đề. Tiềm thức có
vai trò rất quan trọng trong nghiên cứu. Lịch sử khoa học đã chứng tỏ thiên
tài khoa học nào cũng tất yếu gặp những ngẫu nhiên sung sướng.
Ngẫu nhiên phát minh không đến với người quan sát bình thường mà đều
đến với những trí tuệ đã có chuẩn bị trước.
Niưtơn đã phải cải chính là ông khám phá ra sự hấp dẫn vũ trụ không
phải nhờ thấy quả táo rơi, mà suy nghĩ luôn luôn về vấn đề này và kết quả
nghiên cứu của ông chỉ do lao động, do một tư duy kiên trì…Ông đã nói:
Tôi giữ chủ đề nghiên cứu luôn ở trước mặt và tôi đợi những tia sáng léo
lên, dần dần rõ nét.
