không che lấp chân lý khoa học. Chỉ có căn cứ khoa học mới có uy quyền
cao nhất đối với người khoa học.
Không nên lẫn tình khiêm tốn thật sự với khiêm tốn giả tạo. Khiêm tốn
thật sự là thể hiện tinh thần trách nhiệm cá nhân, nếu đúng đắn sự đóng góp
của mình cho công trình khoa học.
Khiêm tốn giả tạo là, dưới danh nghĩa tránh đề cao cá nhân, không công
khai nhận trách nhiệm cá nhân trong công trình. Từ đó mới có nhiều thông
báo khoa học thiếu tên tác giả mà chỉ có tên bộ phận hay cơ quan.
Giá trị khoa học của các thông báo này giảm đi phần lớn. Các đồng
nghiệp cùng ngành muốn tìm hiểu thêm về phương pháp nghiên cứu, về
biện luận trong báo cáo không biết hỏi ai. Việc thành lập và tra cứu phiếu
nghiên cứu cũng có nhiều trở ngại.
Cách khiêm tốn giả tạo này tạo điều kiện cho việc xoá bỏ tinh thần trách
nhiệm cá nhân của người nghiên cứu và hạn chế sự phát triển của khoa học.
Trong một thông báo nào, dù đó là công trình của một tập thể khoa học,
cũng phải nêu tên người tự tay một tập thể khoa học, cũng phải nêu tên
người tự tay viết báo cáo. Cách nêu tên các người đóng góp vào công trình
thì tuỳ mức độ tham gia của từng người: có người viết từng phần cho báo
cáo chung, có người giúp về kỹ thuật đơn thuần, có người gợi ý đề tài, có
người đọc bản thảo để góp ý kiến sửa chữa…
Tính khiêm tốn phải kèm theo tính rộng lượng. Nhà khoa học chân chính
càng chặt chẽ với vốn kiến thức của mình càng phải rộng lượng với vốn
kiến thức của các đồng nghiệp, nhất là các đồng nghiệp trẻ tuổi, rộng lượng
với trình độ khoa học thấp kém của người lao động bình thường.
Có nhà triết học đã nói: người khoa học rộng lượng với người ngu dốt,
còn người ngu dốt lai không rộng lượng với người khoa học.
Kiến thức khoa học ngày càng nhiều. Khoa học càng phân hoá thành
nhiều lĩnh vực với cuội cách mạng khoa học và kỹ thuật hiện đại. Hồi đầu
thế kỷ, khoa sinh học chỉ gồm khoảng 10 ngành, hiện đã phân ra 25 ngành
và đến năm 2000 sẽ có thể tới 30 ngành.
Hiện nay, một nhà khoa học không hiểu nổi một đồng nghiệp ở lĩnh vực
khác, tựa như hồi đầu thế kỷ một người “ngoại đạo” khoa học không hiểu
