nổi được người khoa học.
Rộng lượng trong khoa học là hiểu được những nhược điểm của những
người khoa học trẻ tuổi mà tận tình giúp đỡ sự khắc phục.
Người thanh niên mới vào nghề còn thiếu không nhiều thì ít các đức tính
cần thiết cho nghiên cứu khoa học. Người thầy cần có sự chỉ dẫn chu đáo,
giúp đỡ việc bồi dưỡng này.
Rộng lượng là vui mừng và khuyến khích phát triển một ý niệm mới của
người đồng nghiệp trẻ tuổi dù có mâu thuẫn với quan điểm của mình.
Lịch sử khoa học đã có nhiều thí dụ chứng tỏ nhiều ý niệm mới là mầm
mống của những phát minh quan trọng. Nếu các uy quyền khoa học thiếu
tính rộng lượng thì khoa học sẽ bị kìm hãm. Sự kiện Summenvai là một thí
dụ điển hình.
Thời nào cũng có mâu thuẫn giữa các thế hệ khác nhau về tuổi tác và
ngay cả sự ghen tị trong đội ngũ cùng lứa tuổi.
Tuy nhiên, mỗi người đều phải quan niệm là chỉ nguyên việc có sự đóng
góp phong phú của các bộ não trẻ cũng là một bảo đảm của tiến bộ khoa
học, khoa học cần không ngừng những quan điểm mới, quan điểm cách
mạng để tiến lên.
Paxtơ không ưa gì người Đức. Từ khi nổ ra chiến tranh Pháp - Đức năm
1870, nhiều dự định nghiên cứu của ông bị xếp lại. Ông đã trả lại huân
chương do chính phủ Đức tặng. Một bác học Đức trẻ hơn ông hàng chục
tuổi, Rôbe Cốc luôn công kích và chế giễu ông trong hội nghị quốc tế, trên
báo chí, về phương pháp làm giảm độc tính vi khuẩn của ông. Nhưng khi
được tin Cốc tìm ra thuốc chữa bệnh lao. Đối với ông chỉ có thành công
trong khoa học là đáng kể.
Nhà hoá học Sêmiônốp cũng nói: khi học trò tôi trở thành đối thủ của tôi,
tôi rất phấn khởi vì điều này chứng tỏ tôi đã đào tạo có kết quả người kế tục
sự nghiệp có chất lượng.
Suy cho cùng thì mục đích chính của nghiên cứu khoa học không phải là
thành công hay thất bại trong thực nghiệm của người này hay người khác
mà làm thế nào để khoa học tiến lên.
