KHÓC LÊN ĐI, ÔI QUÊ HƯƠNG YÊU DẤU - Trang 17

khá lên, tổ chức lại đời sống cho họ, để gia đình bộ lạc họ khỏi bị tan rã.
Đường lối đó không gây căm thù và đổ máu, nhất định là chậm - phải chịu
nạn thực dân đàn áp bóc lột như chúng ta mới thấy được cái lòng lang dạ
thú của bọn đó không dễ gì lay chuyển được, cải hoá được; nhưng bảo rằng
tác phẩm của Paton chỉ có cái công cụ tuyên truyền thôi thì cũng hơi quá:
từ hồi Verwoerd lên cầm quyền Thủ tướng ( 1958 ) mặc dầu sự kỳ thị còn
gay gắt hơn trước nhưng đời sống của người da đen đã cải thiện được khá -
trường học đã được mở nhiều, công tác khuếch trương nông nghiệp đã tăng
tiến – như vậy thì biết đâu chẳng là do công lao tuyên truyền của Alan
Paton? Vả lại trong một cuộc cách mạng công việc tuyên truyền nào mà
chẳng cần thiết.
Có người lại trách Paton rằng vì đưa giải pháp ôn hoà mà làm cho dân da
đen quên lãng việc chiến đấu. Xét như vậy là hẹp hòi. Trong việc dành lại
cho người da đen cái quyền được sống cho ra con người trên quê hương
của họ, người ta phải chia nhau công tác tuỳ khả năng và tính khí cá nhân.
Không phải chỉ có mỗi một con đường là đưa tới La Mã.
Ở trên tôi đã nói Khóc lên đi, ôi quê hươngyêu dấu ghi lại những kinh
nghiệm sống của tác giả. Nó là tiểu thuyết mà hơi có tính cách tự truyện.
Bối cảnh, miền thung lũng và đồi núi Ixopo, là nơi Paton đã dạy học.
Johannesburg là nơi ông đã sống trên mười năm, khi làm Giám đốc trại Cải
huấn Diepkloof; mà trại cải huấn này chính là trại cải huấn ông tả trong
truyện.
Trừ hai nhân vật có thực, giáo sư Hoernle và Ernest Oppenheimer tác giả
chỉ nhắc qua, còn các nhân vật khác đều do ông xây dựng cả, nhưng xây
dựng trên sự thật. Ta có thể chắc chắn rằng viên công chức Anh trẻ tuổi ở
trại cải huấn là ông, vợ chồng Arthur Jarvis là ông và vợ ông, và đoạn “
Tâm sự của một người Nam Phi ” ( chương 24 ) chính là ghi tâm sự của
ông:
“Tôi sinh ra trong một trại ruộng, trong một gia đình nền nếp, được cha mẹ
chiều chuộng, cung cấp cho đủ, không thiếu thốn thèm khát gì cả. Cha mẹ
tôi là những người ngay thẳng, hiền từ…Các người đã dạy cho tôi tất cả
những điều cần biết về danh dự, nhân ái, bao dung. Nhưng về Nam Phi tôi