KHÓC LÊN ĐI, ÔI QUÊ HƯƠNG YÊU DẤU - Trang 194

tiếp đón, mặc dầu đầu tóc ông lúc nào cũng bù xù, quần thì nhăn nheo
không bao giờ ủi. Ông có vẻ là một người cải tà theo đạo Ki Tô, mắt long
lanh tia lửa; mà sự thực là trong cánh rừng của đêm tối lòng ông bừng lên
khi viết tờ báo kỳ cục của ông. Ông là nhà truyền giáo và nhiệt liệt tin ở
Thượng Đế; nhưng trên đời có người thế này thì phải có người thế khác
chứ.
Vậy có những kẻ cho rằng nếu giữ giá cổ phần hai mươi si-linh còn tám
chục si-linh kia thì chẳng hạn để dùng vào công viêc đại quy mô chống sự
xói mòn của nước mà cứu đất đai trong xứ. Cũng nên trợ cấp các hội thanh
niên, các hội thiếu nữ, các cơ quan cứu tế xã hội, cất thêm dưỡng đường,
cũng nên tăng tiền lương cho thợ mỏ nữa.
Ai cũng thấy rằng những ý kiến đó thật lộn xộn vì giá cổ phần mà liên quan
gì tới vấn đề tiền công; giá đó chỉ đơn thuần tuỳ thuộc về những phí tổn
khai mỏ và giá vàng trên thị trường. Nhân đây mới sực nhớ tới, người ta
bảo rằng hiện trong mỏ có vài ông lớn không có một cổ phần nào cả thì có
đang phục không chứ, vì sự quyến rũ chắc phải mạnh lắm mà sao họ chống
lại nổi nhỉ?
Dù sao, chúng ta cũng không nên rầu rĩ quá, khi nghĩ rằng tám chục si-linh
đó sẽ không làm cho tình trạng thay đổi là bao nhiêu. Ta thử đứng vào một
khía cạnh khác mà xét. Này nhé, khi giá cổ phần tăng từ hai mươi si-linh
lên một trăm si-linh thì tất có một số người nào đó được hưởng tám mươi
si-linh lời. Nhưng không nhất định là một người duy nhất được hưởng trọn
số đó, vì nếu như vậy chẳng hoá ra đẹp đẽ quá ư, mà một người như vậy tất
có phép thần thông về tài chánh, chánh quyền còn đợi gì mà không mời làm
cố vấn. Vậy có phần chắc chắn rằng tám chục si-linh đó sẽ chia cho nhiều
người, vì người có cổ phần thấy giá mới lên, ham quá, mất bình tĩnh, vội
đem bán ngay. Dĩ nhiên là những người đó chẳng thực sự làm lụng gì nghĩa
là không phải đổ mồ hôi, làm chai tay ra, mà cũng được hưởng số lời.
Nhưng cái đức làm liều, cái tài tiên đoán của người ta cũng đáng được
thưởng chứ, và cũng không nên quên rằng tinh thần người ta căng thẳng,
cũng mệt lắm chứ. Cái số tám chục si-linh đó, họ đem ra tiêu dùng và nhờ
vậy mới có thêm công việc cho người khác, rốt cục là cái xứ này được giầu