hữu hình mà người ta từng sống theo đúng cách người ta sống với trái tim,
dạ dày, bộ não của mình. Ký ức, vì thế, không hẳn là quá khứ tồn tại bên
trong chúng ta, mà là một bằng chứng cho thấy cuộc đời chúng ta trong hiện
tại. Nếu một người đàn ông thực sự tồn tại giữa những thứ xung quanh, ông
ta chắc hẳn không thể suy nghĩ về chính mình, mà về những thứ mình thấy.
Ông ta phải quên đi bản thân để được tồn tại ở đó. Và từ sự lãng quên ấy sức
mạnh của ký ức trỗi dậy. Đó là cách sống một cuộc đời để không thứ gì bị
mất đi.
* * *
Câu “người có trí nhớ tốt sẽ không nhớ bất cứ thứ gì vì anh ta không quên
bất cứ thứ gì,” mà Beckette từng viết về Proust cũng đúng. Và cũng đúng là
người ta phải phân biệt giữa ký ức tự ở lại và không tự ở lại, như Proust đã
làm trong suốt cuốn tiểu thuyết dày của mình về quá khứ.
Tuy nhiên, thứ mà A. cảm thấy mình đang làm, khi anh viết cuốn sách của
chính mình, lại không thuộc vào một trong hai kiểu ký ức ấy. A. vừa có vừa
không có trí nhớ tốt. Anh đã quên đi nhiều, nhưng anh cũng nhớ được nhiều.
Khi anh viết, anh cảm thấy mình đang di chuyển vào phía trong (của bản
thân) và cùng lúc ra phía ngoài (thế giới). Điều anh trải qua, có thể, trong
mấy khoảnh khắc của đêm Giáng sinh năm 1979, khi anh ngồi một mình tại
căn phòng trên phố Varick, là điều này: sự thức nhận đột ngột ụp lên anh
rằng thậm chí cô đơn, trong sự tận cùng cô độc của căn phòng, anh cũng
không cô đơn, hoặc, chính xác hơn, anh đã không chỉ còn là bản thân mình.
Ký ức, vì thế, không đơn giản là sự tái khẳng định cho quá khứ của riêng ai,
mà là sự đắm chìm vào quá khứ của người khác, điều có thể mô tả thành:
lịch sử - thứ người ta vừa là một thành tố vừa là nhân chứng, vừa là một
phần vừa tách rời ra. Tất cả mọi thứ, vì thế, đều xuất hiện trong tâm trí anh
cùng lúc, như thể mỗi yếu tố lại phản chiếu lại ánh sáng của tất cả những
yếu tố khác, và đồng thời tỏa ra vầng hào quang riêng biệt và không thể dập
tắt của mình. Nếu có bất cứ lý do nào để anh ngồi trong căn phòng này bây
