phép thần kỳ ấy, chính mối liên hệ giữa những từ ngữ ấy vẫn xuất hiện trong
tất cả các ngôn ngữ, cho dù cách kết hợp là khác nhau. Ở trái tim của mỗi
ngôn ngữ tồn tại một hệ thống vần điệu, sự đồng âm và đồng nghĩa, mỗi
hiện tượng ấy lại có chức năng như một cầu nối nối liền những yếu tố đối
lập tương phản trong thế giới. Ngôn ngữ, vì thế, không chỉ đơn giản là danh
sách của những điều tách rời nhau được cộng lại và tổng dồn của nó tương
đương với thế giới. Thay vào đó, ngôn ngữ khi trải rộng ra trong từ điển:
một cơ thể sinh học phức tạp kéo đến vô tận, toàn bộ các yếu tố - tế bào và
gân, huyết cầu và xương, chân tay và chất nhờn… đều tồn tại trong thế giới
cùng lúc, không có bất cứ thứ gì có thể tồn tại một mình. Từ này được định
nghĩa bằng những từ kia, có nghĩa rằng bước vào một phần ngôn ngữ tức là
đã bước vào toàn bộ thế giới ngôn ngữ ấy. Ngôn ngữ, vì thế, theo như thuyết
đơn tử, nói theo khái niệm được Leibniz dùng. (“Khi tất cả đều là một hệ
thống, tất cả các thành tố đều được nối kết và tất cả những dịch chuyển trong
hệ thống đều tạo ra một số hiệu ứng lên các cơ thể ở khoảng cách xa, theo tỷ
lệ thức về khoảng cách. Vì thế tất cả mọi cơ thể đều chịu ảnh hưởng không
chỉ từ những thứ chúng có mối liên hệ, và như vậy cảm thấy ở một cách nào
đó rằng tất cả đều xảy ra với chúng; mà qua đó chúng còn cảm nhận được
những điều đã xảy ra với những thứ mà chúng có mối liên hệ trực tiếp. Vì
thế, điều nối theo là sự ảnh hưởng này truyền rộng ra tới bất cứ khoảng cách
nào. Hệ quả là, tất cả mọi người đều trải nghiệm tất cả mọi điều đã xảy ra
trong thế giới, nhiều đến mức ai đã thấy tất cả mọi thứ có thể đọc được từ
bất cứ ai chuyện gì đang xảy ra ở bất cứ đâu, và thậm chí điều đã xảy ra
hoặc sẽ xảy ra. Anh ta sẽ quan sát được trong hiện tại điều gì đang ở tít xa cả
về thời gian và không gian… Tuy nhiên, một tâm hồn, chỉ có thể đọc được
từ bản thân nó những thứ trực tiếp xuất hiện bên trong nó; nó không thể mở
toang tất cả những khoang kín bên trong nó cùng lúc; vì những khoang ấy
nhiều đến vô tận.”)
Việc chơi với chữ nghĩa theo cách A. từng chơi thời là con nít, vì thế,
không hẳn là việc tìm kiếm ra sự thật mà là một cuộc tìm kiếm thế giới như
cách nó xuất hiện trong ngôn ngữ. Ngôn ngữ không phải là sự thật. Nó là
cách chúng ta tồn tại trong thế giới. Chơi với từ ngữ chỉ nhằm để xem xét
