Ví như câu “sức trói gà không nổi”, cũng để chỉ một nhà chiến lược nổi
tiếng thời Tây Hán là Trương Lương: Sách “Sử ký” miêu tả, ông ta “diện
mạo giống như phụ nữ” là người thông tuệ, phong lưu và giàu tình cảm, là
một mẫu mực thư sinh.
Song Trương Lương vốn là kẻ to gan lớn mật, thời trẻ, để rửa nỗi nhục vong
quốc, ông đã phải khuynh gia bại sản để học võ công, đâm Tần Thủy Hoàng
ở Bác Lãng Sa. Tuy việc ấy không thành, song khi bị truy bắt khẩn cấp vẫn
khôn khéo thoát khỏi, rõ ràng là người thư sinh này cũng đã sôi sục dòng
máu vũ dũng trong người.
Cũng ví như nói Gia Cát Lượng là người “sách hoạch cao thủ’'’ cũng hoàn
toàn không đúng, ông thường nghiêm túc, trầm ngâm suy nghĩ, song hành
động lại cẩn thận, mực thước, bởi vậy ít giao tiếp với bạn bè. Ở vào thời
Đông Hán bấy giờ, giới thượng lưu chưa đánh giá cao đối với chàng thanh
niên Gia Cát Lượng.
Như Tam quốc chí đã ghi lại, Gia Cát Lượng thường ví mình vối các danh
tướng thời Xuân Thu như Quản Trọng, Nhạc Nghị, song lúc bây giờ, chỉ có
những danh sĩ Kinh Châu thường qua lại với ông như Tư Mã Huy, Từ Thứ,
Thôi Châu Bình, những người này không tài hoa bằng ông, xem những tư
liệu của chính sử, Gia Cát Lượng là người trí tuệ tài giỏi, bên ngoài có vẻ
trầm ngâm, bản tính là một người nghiêm túc; khi thảo luận công việc, nói
năng sôi nổi, song thường thì rất ít nói, thích suy tư làm việc cẩn thận, quan
sát thấu đáo, nắm chắc tình hình, lại có óc tổ chức và phân tích, làm việc có
chuẩn bị và sách lược đúng, có khả năng suy tưởng, thực là một chuyên gia
sách lược tiêu chuẩn.
2. Đi tìm người tổng quản.
Gia Cát Lượng lúc còn trẻ, về mặt suy tư so với người khác có những bất
đồng rất lớn. Tam quốc chí kể rằng, ông thích đọc Lương Phụ Ngâm. Lương
Phụ Ngâm là một khúc ca từng nói về tướng quốc Án Tử nước Tề, bởi