KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 31

“Gia Cát Lượng làm tướng quốc rất đỗi quan tâm đến đời sống trăm họ, lấy
mình làm gương về luân lý, điều hành chánh sự. Ông thanh trừ quan lại
tham nhũng, giảm bớt các khoản chi quốc gia không cần thiết, tăng thêm
hiệu suất bộ máy hành chính khai sáng dân tâm, ban bố điều luật, xây dựng
được niềm tin của dân chúng toàn quốc với quyền lực của vương triều”.
“Người tận trung với nước hoặc tận trung với xã hội, tuy là ở phía đối địch
với mình cũng đều đáng khen, kẻ phạm pháp lười nhác dẫu là chiến hữu của
mình cũng phải xử phạt, tuyệt đối không thể bao che. Kẻ phạm lỗi mà biết
hối cải tuy mắc trọng tội cũng có thể chiếu cố một chút, kẻ quanh co che
giấu, tuy tội nhẹ cũng nên phạt thêm....
Cuối cùng, khắp trong lãnh thổ đều kính trạng mà nể sợ, hình phạt tuy
nghiêm khắc song dân gian không oán thán, lấy chánh tâm công bằng mà
khuyên thiện trừ ác vậy; thực là người hiền tài đại độ trong điều hành chánh
sự, có thể nói ví như Quản Trọng và Tiêu Hà cũng chẳng thể hơn”.
Có một số sử học gia lấy việc Gia Cát Lượng ném mình vào công việc, lao
lực quá độ, dẫn đến tổn hại sức khoẻ, phê bình Gia Cát Lượng chẳng khéo
dùng người lại không tích cực bồi dưỡng nhân tài kế cận, kỳ thực đấy là
những lời rất không công bằng vậy.
Trái lại, Gia Cát Lượng với việc đề bạt nhân tài rất đỗi quan trọng trong
“Cử thố thiên” có viết: “Xét về đạo trị quốc, cần chú trọng ở việc đề cử hiền
tài”. Lại nói: “Đề cử hiền tài có thể đem lại sự yên định”. Bởi đề cử hiền tài
gắn liền với trị quốc, Gia Cát Lượng đã cho xây một cái đài cao ở phía Nam
Thành Đô, để tiếp đón kẻ sĩ bốn phương, thường xuyên lại thiết lập một cơ
cấu gọi là “Tham thự” để thu thập đóng góp ý kiến xây dựng của dân
chúng.
Trong “Thị thính thiên” ông lại nêu rõ: “Đã là người cầm quyền phải biết
lắng nghe, thu nạp tiếng nói phải của dân chúng, cùng những mưu kế của kẻ
trí giả, mắt thấy đủ vạn vật, tai nghe khắp xa gần”. Trong “Xuất Sư Biểu”
ông đã tiến cử với Lưu Thiện những người như Tưởng Uyển, Phí Vỹ, Đổng
Doãn, Hứa Sưng đó đều là những nhân tài ưu tú. Ông cũng rất chú ý đến
Khương Duy, Đặng Chi đều là những người chọn từ thực tế mà ra.