KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 529

dân và thuộc hạ, phẩm cách cao thượng của ông, sự tận trung với chức vụ,
vẫn được Gia Cát Lượng luôn quí trọng.
Trách nhiệm rất nặng nề tự nhiên là Mã Tắc, Lý Thịnh, Hoàng Tập với
Vương Bình. Song Vương Bình đã từng khuyên can Mã Tắc, hơn nữa trong
việc rút quân sau cùng đã chủ động lấy một số ít quân lực để yểm hộ cho
đạo quân chính đang chiến bại, công lớn hơn tội. Chẳng những không bị xử
phạt, mà còn được phong làm Tham quan, thống lĩnh năm đội, kiêm
Chưởng quản, lại đề bạt làm Thảo khấu tướng quân, Phong Đình Hầu, là
viên tướng duy nhất được trọng thưởng trong chiến dịch này.
Vương Bình là viên tướng nổi danh thời kỳ cuối Thục Hán, chính là từ
trong thất bại lớn lần này, lấy biểu hiện khác thường mà nổi trội lên vậy.
Vương Bình tên chữ là Tử Quân, người Ba Tây, ông ta trước theo quân Tào
ở Lạc Dương, do tình hình biến đổi, sau theo về với Lưu Bị ở Hán Trung,
được phong làm Nha môn tướng và Tỳ tướng quân. Ông ta xuất thân từ
quân ngũ, không biết đến sách vở, lại không biết quá mười chữ, song đầu óc
sáng suốt, có năng lực tổ chức, kế hoạch tác chiến chỉ nói mồm mà thành
nhưng rất rõ ràng. So với Mã Tắc hay nói quá sự thực, thích bàn luận mưu
kế, chính là sự đối chọi sinh động.
Lý Thịnh là tham quân chủ yếu ở chiến dịch Nhai Đình, bị xử tội tử hình,
Hoàng Tập bị phế bỏ làm dân thường. Trách nhiệm đáng phạt tội nhất chính
là Mã Tắc, chỉ huy chiến trường.
Tam quốc chí có chép: “phải xử tội chết để tạ lỗi cùng mọi người”. Quân sĩ
bị tổn thất nghiêm trọng. Mã Tắc tự nhiên là không giết không được. Song
“Mã Lương truyện” có chép: “Gia Cát Lượng phán xử Mã Tắc bị hạ ngục
cầm cố, không lâu chết ở trong ngục, Gia Cát Lượng thấy thế cũng cảm
thương rơi lệ”. Ở đây không nói rõ Mã Tắc bị chém chết, song hạ ngục
không lâu mà chết, có thể là có thực, hơn nữa Gia Cát Lượng lại còn thương
xót.
“Tư trị thông giám” căn cứ vào những cách nói trên, lại thêm “Tương
Dương ký” có nói Mã Tắc sau khi chết thì Gia Cát Lượng có đến viếng, cho
nên đã viết rằng: “Gia Cát Lượng đem Mã Tắc tống ngục rồi sau giết đi tự