KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 664

cực làm việc không ngừng, có thể làm được bao nhiêu biết bấy nhiêu, tổng
hợp để được có thành quả lớn. Đấy có thể mới là chỗ sâu xa của binh pháp,
đối với thế giới và đời sống cá nhân, trải qua tĩnh lặng mà hiểu biết thấu
triệt, xây dựng được cho mình triết học đời sống.
Cũng giống như Thần Phật, lấy sự quan tâm vô tận, để đối mặt với cuộc đời
bao la và rắc rối, không mưu cầu sự trả giá, nỗ lực làm việc cho đến thời
khắc cuối cùng của sinh mệnh, đấy chẳng phải là chỗ cao cả phổ độ chúng
sinh của phật học như Địa Tạng Vương nói “Ta không xuống địa ngục thì
còn ai xuống địa ngục” đó ư?
Tuy chúng ta chẳng thể từ những tác phẩm và hành vi của Gia Cát Lượng
thấy được ông ta có tôn giáo tín ngưỡng gì, song ông ta đã lấy suy nghĩ lý
tính trong bịnh pháp học, lấy thái độ tĩnh lặng nhất, tình cảm ôn hòa nhất để
đối mặt vói đời sống hữu hạn và công việe vô hạn.
Có thể là sự nỗ lực của Gia Cát Lượng, khiến trong trăm họ ở Trung Quốc
rộng lớn, ông trở thành nhân vật ở thời đại Tam quốc được tôn kính mà nhớ
tiếc nhất, miếu thờ tế tự ông ta rất là phổ biến, những câu chuyện liên quan
đến ông ta cũng lưu truyền rất rộng.
Bậc vua nổi tiếng một thời là Đường Thái Tông khi bình luận về Đào Khản
có nói: “Cơ mưu thông sáng tựa Ngụy Vũ (Tào Tháo), trung thuận cần lao
như Khổng Minh (Gia Cát Lượng). Bốn chữ “trung thuận cần lao” này, có
thể nói là hình tượng rất rõ ràng về Gia Cát Lượng.
Ông vua nổi tiếng nhất đời Thanh là hoàng đế Khang Hy, lại trực tiếp bày tỏ
rằng: “Gia Cát Lượng nói: Dốc lòng tận tụy đến chết mới thôi. Làm kẻ bầy
tôi, duy chỉ có Gia Cát Lượng có thể được như vậy”. Đây là sự bình giá của
một nhân vật cũng làm chính trị đối với ông. Đến như trăm họ dân chúng,
sự thể hiện lại càng nhiệt tình, sau khi Gia Cát Lượng mất, toàn dân Thục
Trung rất đỗi thương tiếc, trăm họ tế cúng trong ngõ, người Nhung, Di tế
cúng ngoài đồng nội.
Tuy nhà cầm quyền nước Thục cho rằng không hợp phép tắc lễ nghi, cự
tuyệt việc lập miếu thờ Gia Cát Lượng, song trăm họ ở Thục Trung, người
Man Di ở Nam Trung, người Nhung ở phía tây, cơ hồ là toàn dân đều vận