KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 677

không kể xiết, chẳng thể như thế được.
Bài thơ của Đỗ Phủ, là căn cứ vào truyền thuyết ở đấy mà viết ra, chủ yếu
nhớ đến sự trung nghĩa tiết tháo của Gia Cát Lượng “Kỳ Sơn giữa trận từ
trần, khách anh hùng để tần ngần lệ rơi”, La Quán Trung lại khéo léo vận
dụng, mà làm thành bằng chứng để hư cấu, Đỗ Phủ ở dưới đất nếu có biết ắt
cảm khái muôn vàn, trăm miệng không nói hết được.
Song trong cuốn Tam quốc chí do Trần Thọ biên soạn nói Gia Cát Lượng có
sở trường về kỹ xảo, nỏ liên châu lợi hại, trâu gỗ, ngựa máy đều do ông
nghĩ ra, lại suy diễn binh pháp làm ra Bát trận đồ hàm chứa nhiều điều cốt
yếu.
Nói cách khác, đích xác đã có Bát trận đồ chẳng phải là điều hư cấu, vấn đề
là rốt cục Bát trận đồ là gì.
“Trận” là khi hai bên quân đội ngày xưa giao chiến có bầy ra hình thái bố trí
quân đội theo một hàng lối nhất định. Trận có tác dụng giao chiến, cũng có
khi dùng để đóng đồn trại. Trận ắt phải dựa theo sự biến hóa địch tình, địa
hình, thời tiết để thiết kế, cũng là trận pháp thường nói đến trong binh thư,
“đồ” là nói đến quy mô, trận đồ là hình thái bầy trận cơ bản có tính chất đặc
thù, “Bát trận đồ” là một loại trận thế chú ý đến danh nghĩa, tổng hợp tám
loại trận pháp mà thành.
Danh nho Trịnh Huyền đời Hán ghi chép trong sách Tôn Vũ, có thiết kế ra
tám trận Binh pháp của Tôn Tẫn mới khai quật được, có các mục sách “Bát
trận” “Thập trận”, lại viết: “Biết cơ mưu của Bát trận mới là một tướng
vương giả”.
Cứ theo tư liệu ghi chép hiện có, bát trận của Tôn Tử trong truyền thuyết có
phân biệt làm các trận Phương, Viên, Đỗ, Tẫn, Hành, Phù Chí, Luân, Nhạn
Hành, tựa hồ là trận hình tám loại không giống nhau về hình thái, có một số
có thể dùng khi tác chiến, có một số loại được dung khi đóng đồn hoặc
phòng ngự.
Thời đại chiến quốc của Nhật Bản, võ tướng Vũ Điền Tín Huyền có dùng
quân kỳ vẽ “gió rừng lửa núi”, đối với binh pháp Tôn Tử đã nghiên cứu sâu
xa, trận thế mà ông ta sử dụng cũng có tám loại, phân biệt là “Ngư lâm, hạc
dực, nhạn hành, loan nguyệt, phong thỉ, hách ách, trường sà, phương viên”.