tường nhà giam chật hẹp không thể giới hạn trí tưởng tượng bay bổng. Trở
ngại bất ngờ chỉ ở chỗ: nếu giữa chừng trí tưởng tượng đưa đi xa tới mức tôi
quên cả bàn tay mình, thì chỉ những lý do bất chợt, chính đáng nhất, dứt
khoát nhất mới đưa tôi trở lại thực tế – dù sao hiện thực vẫn ở nơi này.
Cũng từ khoảng thời gian đó bắt đầu nảy sinh tình trạng thiếu quân số
khi điểm danh sáng, như hôm bên Block 6, ở cạnh chúng tôi. Ai cũng biết rõ,
khi đó điều gì đã có thể xảy ra, vì trong một trại tập trung, hiệu lệnh báo
thức chỉ không đánh thức những ai không bao giờ còn có thể dậy được nữa
mà thôi, mà số đó thì có đấy. Nhưng đó là cách chạy trốn thứ hai, và liệu có
ai tránh khỏi sự cám dỗ, một lần, ít ra là một lần duy nhất, ai có thể đứng
vững mà không khi nào bị lay chuyển, đặc biệt khi thức giấc vào buổi sáng,
khi ta nhận ra rằng đã lại một ngày mới, khi lều đã ồn ào, trong đám người
xung quanh đã lục đục dậy – tôi thì không, và chắc chắn sẽ thử, nếu như
không có Citrom Bandi liên tục ngăn cản. Cà phê không quan trọng lắm, rồi
sẽ có mặt lúc điểm danh sáng – người ta nghĩ vậy, tôi cũng nghĩ vậy. Tất
nhiên ta không nằm ì tại chỗ – vì không ai có thể trẻ con đến thế, mà ta thức
dậy, bình thường, tử tế như những người khác, và rồi… ta biết một nơi, một
xó xỉnh cực kì chắc chắn nào đó, ta có thể đặt cược một ăn một trăm. Đã từ
hôm qua, có thể là từ trước đó ta đã nhắm sẵn, không hề có bất kỳ dự định, ý
đồ nào, chỉ ví thứ trong bản thân ta thế thôi. Bây giờ thì ta nhớ ra nó. Chẳng
hạn ta chui xuống gầm các box ở dưới cùng. Hoặc ta tìm một khe hẹp, một
chỗ lượn, một cái hõm chắc chắn nào đó, một góc bảo đảm. Ở đó ta lấy rơm,
lấy lá, lấy chăn phủ lên mình. Giữa chừng ta phó thác mình cho ý nghĩ rằng
đến giờ điểm danh ta sẽ có mặt – có thời kỳ tôi hiểu rõ, rất rõ điều này.
Những kẻ táo tợn, liều lĩnh hơn thì còn có thể nghĩ một người chắc không
sao: chẳng hạn họ có thể đếm nhầm – vì nói cho cùng chúng ta là những con
người; rằng vắng một người duy nhất – hôm nay, chỉ đúng vào buổi sáng
hôm nay – chưa chắc đã bị phát hiện, còn đến tối thì chúng sẽ lo liệu cho
việc khớp quân số; những người liều nhất thì nghĩ ở chỗ đảm bảo ấy người
ta sẽ không có cách gì tìm ra được. Còn những người quả cảm thực sự cũng
chẳng cần nghĩ đến điều đó, vì đơn giản họ cho rằng – thỉnh thoảng tôi cũng
