không khí giá lạnh của buổi sớm tôi còn phát hiện ra thoang thoảng một thứ
mùi quen thuộc: chắc hẳn là hương vị rạo rực của mùa xuân đang đến gần,
nếu tôi lưu ý đến sự chuyển dịch của thời gian. Trên đường trở về thoáng
đập vào mắt tôi cảnh bên kia hàng rào dây thép gai, từ một dãy nhà màu
xám có hai người mặc áo tù đang kéo một chiếc xe moóc lớn, bánh cao su
to, loại có thể lắp sau xe tải, từ đống hàng chất đầy trên xe tôi thấy thò ra
mấy cái chân tay người vàng vọt, những bộ phận cơ thể quắt queo, đóng
băng cứng: tôi kéo cái chăn quấn quanh người lại, sợ mình bị lạnh và tập
tễnh quay nhanh về căn phòng ấm áp của mình, rửa qua đôi chân cho phải
phép, rồi chui vội vào giường trùm kín chăn lại. Ở đây sau đó tôi có thể trò
chuyện với người bên cạnh, cho tới khi anh ta còn ở đó (vì sau một lát anh ta
đã đi, “nach House” và một người đàn ông Ba Lan đứng tuổi hơn thế vào
chỗ anh ta), tôi nhìn quanh những gì có thể nhìn, tôi nghe từ cái thùng loa
các mệnh lệnh truyền đến, và có thể nói: chỉ chừng đó, cộng thêm một chút
tưởng tượng, từ đây, từ trên giường tôi có thể có cái nhìn toàn cục, có thể
theo sát, bằng cách mường tượng ra tất cả mọi sắc độ, mùi vị, nhất cử nhất
động, mọi tình tiết, sự kiện lớn nhỏ của một khu trại, từ sáng sớm đến lúc đi
ngủ, thậm chí có khi còn sau đó nữa. Cứ thế, “Friseure zum Bad, Friseure
zum Bad” vang lên nhiều lần hằng ngày, với tần suất ngày càng dày đặc hơn,
rõ ràng có một chuyến hàng mới đến. Thêm vào đó là bao lần
“Leichenkommando zum Tor”
nghĩa là “Đội nhặt xác ra cổng” và nếu như
họ còn yêu cầu bổ sung, thì từ đó tôi cũng có thể suy ra thực tế, chất lượng
của chuyến hàng. Tôi cũng biết ra rằng những lúc như thế “Effektten,” nghĩa
là các nhân viên coi kho cũng vội vàng tới kho quần áo, hơn nữa thỉnh
thoảng phải “im Laufschritt,” nghĩa là vừa đi vừa chạy. Còn ví dụ nếu họ
yêu cầu zvei
hay vier
Leichenträger
như “mit eniem”
hoặc “zvei
Tragbetten sofort zum Tor!”
thì bạn có thể chắc chắn rằng lần này đã xảy
ra tai nạn ở đâu đó, ở chỗ làm việc, nơi hỏi cung, trong hầm, trên trần nhà, ai
mà biết ở đâu nữa. Tôi còn được biết “Kartoffelschäler,” nghĩa là đội gọt
khoai tây không chỉ có nhóm ban ngày, mà có cả “Nachtschicht”
và nhiều
điều khác nữa. Nhưng tất cả một buổi chiều, bao giờ cũng đúng vào giờ ấy,
lần nào cũng vang lên một thông điệp bí ẩn: “Ela zwo, Ela zwo,
