về.” “Từ đâu kia?” anh ta hỏi, và tôi phải nhắc lại: “Buchenwald.” Có nghĩa
là từ Buchenwald,” anh ta gật gật đầu, và tôi bảo: “Từ đó đấy.” Thế là anh ta
nói: “Nào, xem nào,” với nét mặt đanh lại, nghiêm trang, đã gần như kẻ cả
dạy đời. “Nghĩa là Ngài,” và tôi không biết tại sao, nhưng anh ta làm tôi bối
rối bởi cách gọi nghiêm nghị, đã gần như long trọng của anh ta, “đúng thế.”
“Thế nhưng,” anh ta vẫn nói tiếp với vẻ mặt đanh cứng, như muốn lập lại
trật tự, muốn làm sáng tỏ sự thật, “cá nhân Ngài, Ngài chưa từng chứng
kiến,” và tôi phải công nhận, “chưa.” Thế là anh ta buông ra nhận xét: “Hóa
ra thế,” rồi anh ta khẽ gật gật đầu bỏ đi, lưng thẳng đuỗn, và tôi thấy hình
như anh ta có vẻ gì đó mãn nguyện, nếu như tôi không nhầm. Chẳng bao lâu
sau người ta gọi: khẩn trương, tàu tới và tôi đã chiếm một chỗ tạm chấp
nhận được, trên bậc thang rộng bằng gỗ của lối lên toa. Lúc gần sáng tôi tỉnh
dậy bởi tiếng xình xịch vui tai. Sau đó tôi bắt đầu để ý thấy có thể đọc các
địa danh ở mọi nơi bằng tiếng Hung. Mặt nước làm tôi hơi lóa mắt kia, như
người ta nói, là sông Duna, và mặt đất đang lấp loáng, rung rinh trong nắng
sớm kia là đất Hung. Một thời gian sau, tàu chúng tôi đi vào dưới một mái
vòm tróc lở, phía cuối đầu hồi đầy những ô kính vỡ: Ga phía Tây, mọi người
quanh tôi xôn xao, và đúng nó thật rồi, nhìn chung tôi cũng đã nhận ra.
Ngoài kia nắng rọi thẳng xuống hè phố. Trời nóng, tiếng ồn, bụi, người
qua lại náo nhiệt. Những chuyến tàu điện màu vàng mang số 6: thế nghĩa là
số tàu điện cũng không thay đổi. Có cả những người bán hàng, với những
loại bánh nướng lạ mắt, báo và những thứ khác. Nhìn người nào cũng rất
đẹp, và có thể thấy ai ai cũng có việc, có viêc quan trọng, tất cả đều vội vã,
đều chạy, đều lao đi đâu đó, chen lấn nhau về mọi phía. Chúng tôi cũng thế,
tôi đã được thông báo, phải khẩn cấp tới nơi cứu trợ, ở đó phải ghi tên ngay
để trước hết nhận tiền, giấy tờ – những thứ không thể thiếu của đời sống.
Nơi cứu trợ, tôi được biết, ở gần Ga phía Đông, và ngay tại góc phố đầu tiên
chúng tôi đã lên đầy một chuyến tàu điện. Mặc dù phố xá cũ kĩ, những dãy
nhà đôi chỗ trống huếch hoác, các ngôi nhà còn lại thì tróc lở, thủng lỗ chỗ,
không cửa sổ, nhưng tôi vẫn mang máng nhớ ra tuyến đường này, và cả cái
quảng trường mà sau một lúc chúng tôi đáp xuống. Chúng tôi tìm thấy nơi
phát trợ cấp trong một ngôi nhà lớn, màu xám, xấu xí nằm đối diện với rạp
