trường, tuy Faigơ không phản đối, nhưng nét mặt ngài lộ vẻ buồn bực, và
lần này trở về nhà Vaxili Pêtrôvits không được ngồi xe ngựa có mui nữa,
mà đi xe khách, và ông không còn vui vẻ như lần trước nữa.
Cuối học kỳ đầu, mọi người được biết trường của Faigơ sắp sửa nhận
một trò tên là Bligienxki, con trai tên triệu phú - chủ xưởng dạ. Gã
Bligienxki trước đó đã học toi công ở nhiều trường trung học của Xanh
Pêterbua, sau đó lại học ở một số trường Maxcơva, Kharkôp, và cuối cùng,
vào “trường trung học tư thục Paven Galagan” tại Kiép, trường này nổi
tiếng vì nó nhận những học trò tồi tệ nhất của cả đế quốc Nga, thậm chí đôi
khi nhận cả những kẻ mang thẻ chó sói.
Ấy thế mà lạ thay, gã trai này cũng bị đuổi nốt ra khỏi “trường trung
học tư thục Paven Galagan”. Bây giờ hắn phải thi vào lớp năm trường
Faigơ. Mặc dù có quy định cấm ngặt việc tổ chức các kỳ thi nhận học sinh
vào giữa năm, nhưng không hiểu bằng cách nào người ta vẫn xin được một
ngoại lệ cho con trai nhà triệu phú.
Trước buổi thi, gặp Vaxili Pêtrôvits ở hội trường lớn, trước buổi đọc
kinh sáng, ngài Faigơ khoác tay ông và đi dạo với ông một lát ở hành lang,
vừa đi vừa trình bầy một số suy nghĩ của mình về những khuynh hướng
mới nhất của Tây Âu trong khoa sư phạm, và kết luận như sau:
- Tôi kính trọng tính nghiêm khắc của ông. Xin nói để ông biết là tôi
còn ưa thích cái tính đó là khác, chính tôi cũng nghiêm, nhưng công bằng.
Và tôi biết giữ vững nguyên tắc. Mới đây, trong cuộc thi lại, ông loại của
tôi bảy người mà tôi có trách ông lấy lời nào không? Nhưng, Vaxili
Pêtrôvits kính mến, chúng ta phải nói thẳng với nhau... - ông ta rút ở túi áo
gi-lê ra chiếc đồng hồ vàng rất mỏng, không nắp và liếc nhìn - Đôi khi sự
nghiêm khắc về mặt sư phạm có thể dẫn đến những kết quả ngược lại.
Người thanh niên đáng lẽ tiếp thu được học vấn và trở thành người có ích
trong xã hội lập pháp trẻ tuổi của chúng ta thì một khi bị loại ra khỏi
trường, người đó đột nhiên có thể đi làm một việc gì cho cảnh sát, trở thành
- entre nous soit dit
–một tên chỉ điểm, một nhân viên mật vụ, cuối cùng
