- Chị nhầm rồi, - Vaxili Pêtrôvits nói, giọng dịu dàng, nhưng biểu lộ sự
xúc động sâu sắc, ông đội lên đầu chiếc mũ rộng vành màu đen và bước
nhanh ra cầu thang.
- Ôi, cầu Chúa, mong sao tôi nhầm! - Bà bác thở dài, - Các cháu, đừng
lần chần nữa, kẻo trễ giờ học, - bà nói thêm và đến giúp Pavlik, đứa cháu
yêu của bà, cài quai đeo chiếc xắc-cốt: cho đến giờ, thằng bé vẫn chưa hiểu
thấu đáo được cái thuật đơn giản ấy.
Một ngày trôi qua như thường lệ, một ngày tháng mười một u ám, vừa
ngắn ngủi lại vừa dài lê thê, trần ngập tâm trạng chờ đợi một cái gì mơ hồ
đầy những tin đồn rì rầm và những tiếng đau lòng: “Tsertlốp”, “Xôphia
Anđrêevna”, “Axtapôvô”, “Ôzôlin” cứ được nhắc đi nhắc lại mãi. Hôm ấy
là ngày làm lễ mai táng Tônxtôi.
Suốt đời Pêchya sống ru rú ở phường nam, gần biển, giữa thảo nguyên
Nôvôrôxya, chưa bao giờ thấy rừng. Nhưng không hiểu sao, giờ đây nó
hình dung rõ mồn một vùng Iaxnaia Pôliana, khu rừng phía trên cái khe đầy
bụi rậm. Pêchya nhìn thấy những thân cây bồ đề, màu đen, loại cổ thụ, cành
đã trụi hết lá, và giữa đám cây ấy, người ta đang hạ huyệt một cỗ quan tài
đơn sơ kiểu nông dân mang cái thi hài già nua đã gầy đét của Lep Tônxtôi,
song ở đấy không có linh mục và đội đồng ca. Ở phía trên, thằng bé thấy
vẫn những đám mây đen và những đàn quạ đã từng bay chờn vờn trên các
mái vòm của khách xá tu viện và trên quảng trường Kulikôvô đen ngòm,
trong ánh ban mai chạng vạng của một ngày mưa gió.
Như thường lệ, bố đi dạy học về thì trong phòng ăn đã lên đèn. Ông
phấn chấn, vừa vui vừa cảm động. Bà bác hỏi ông có đọc bản thuyết trình
của ông với học sinh hay không và kết quả ra sao, và ông Vaxili Pôtrôvits
không nén nổi nụ cười ngây thơ ngời lên sau cặp kính kẹp mũi của ông.
- Có thể nghe thấy tiếng con ruồi bay, - ông nói, rút ở túi ra chiếc mùi
soa và lau bộ râu ướt, - Thật không thể nào ngờ những đứa trẻ nghịch ngợm
ấy lại có thái độ nhiệt tình và nghiêm túc đến thế khi nghe tôi trình bày vấn
