Ở đoạn đầu bờ đường trên đỉnh đập, những ngọn đèn theo tiêu chủân châu
Âu từng được đặt để trang trí – đèn cũ tại một trạm năng lượng mới. Một ý
tưởng đẹp: nhưng những ngọn đèn đó cũng bị bắn, và lại có mưu toan xoá
sạch những chữ cái – tên của những người làm ra đèn vào thế kỷ mười chín
ở Paris.
Sự điên giận này tạo nên hình ảnh những người dân thường tay không
đương đầu với kim loại. Và chỉ sau vài tuần hoà bình, vẫn những người ấy
đến từ các ngôi làng, đói lả và xin ăn trong thị trấn, với họ mọi chuyện đã
xa quá rồi, khó mà tưởng tượng ra được nữa.
Chính trong những ngày xa xôi của hoà bình đó cha Huismans đi
chuyến đi quen thuộc của mình và đã bị giết. Cái chết của ông có thể không
bao giờ được phát hiện ra, có thể chỉ cần vùi xác ông đâu đó trong vùng cây
bụi. Nhưng những kẻ giết ông muốn chuyện đó được biết đến. Thi hài của
ông được đặt lên trên một cái thuyền độc mộc, và cái thuyền trối xuôi dòng
sông chính cho đến khi mắc vào bờ với một mớ lan dạ hương. Cơ thể ông
nát nhừ, đầu bị cắt và đâm thủng. Ông được chôn cất nhanh chóng, với
nghi lễ tối thiểu.
Điều này thật là khủng khiếp. Cái chết đó làm cho cuộc đời ông gần
như một sự phí phạm. Biết bao hiểu biết đã bị chôn vùi cùng với ông ,và
với tôi còn nhiều hơn hiểu biết – thái độ của ông, sự say mê châu Phi của
ông, cảm giác của ông về những niềm tin của rừng. Một phần của thế giới
đã mất đi cùng với ông.
Tôi từng ngưỡng mộ cha Huismans vì sự trong trắng của ông, nhưng
giờ đây tôi phải hỏi liệu cuối cùng cái đó có giá trị gì không. Một cái chết
như vậy làm chúng ta đặt câu hỏi về mọi thứ. Nhưng chúng ta là con người,
không kể đến những cái chết xung quanh chúng ta, chúng ta vẫn tiếp tục là
người trần mắt thịt, và chúng ta không thể mãi ở trong tâm trạng day dứt đó
lâu được. Khi đã thoát khỏi tâm trạng đó tôi cảm thấy – một người mới sâu
sắc, mới yêu đời làm sao, tôi không hề nghi ngờ điều đó – rằng ông đã sống
