trong những kinh rạch của làng, và xấu xí, tận tuỵ, cái đầu của cô ta không
có tóc và trông như hói, nhưng khuôn mặt cô tròn trĩnh. Cô nói xẵng giọng
với chúng tôi. Cô cầm ngược các vé tàu của Ferdinand (một là vé lên tàu,
một là phiếu ăn) khi kiểm tra, cô nhăn mặt.
Khuôn mặt Ferdinand không biểu lộ điều gì. Khi cô ta trả lại cho nó
vé, nó nói "Cám ơn, citoyenne" Nó nói không hề có vẻ mỉa mai, cái nhăn
của người phụ nữ biến thành một nụ cười. Và điều này dường như là điểm
mấu chốt của việc kiểm tra – người đàn bà muốn được kính trọng và được
gọi là citoyenne. Monsieur, madame và boy đã trở thành lỗi thời quá rồi.
Tổng thống đã tuyên bố tất cả chúng tôi là citoyen và citoyenne. Ông sử
dụng hai từ cùng với nhau trong những bài diễn văn của mình, lặp đi lặp lại
như những nốt nhạc vậy.
Chúng tôi đi xuyên qua đám đông người đang chờ đợi – người ta
nhường chỗ cho chúng tôi, đơn giản vì chúng tôi đang di chuyển – cho đến
cầu tàu. Và tại đó người xách đồ của chúng tôi, như thể biết cần phải làm
gì, đặt đồ xuống, đòi rất nhiều tiền, nhanh chóng bớt giá và chuồn mất.
Những cái cửa, chẳng hiểu vì sao, lại đóng trước chúng tôi. Những người
lính nhìn chúng tôi rồi khóa lại, không cho chúng tôi đi qua. Chúng tôi
đứng trong đám đông đó nửa giờ hoặc hơn, dựa vào cửa, trong ánh nắng
chói chang, trong mùi kẹo và đồ ăn hun khói, và rồi, chẳng có lý do nào rõ
rệt, một người lính mở cửa cho chúng tôi vào, nhưng chỉ có chúng tôi chứ
không phải bất kỳ ai đứng sau, như thể dù cho có những cái vé của
Ferdinand và vé vào cửa của tôi, anh ta làm thế chẳng qua là để chiếu cố
chúng tôi.
Tàu thuỷ vẫn đậu, mũi hướng về ghềnh nước. Phần cao màu trắng với
những khoang hạng nhất – cái duy nhất nhìn thấy được phía trên mái nhà
của khu hải quan, là phần đuôi tàu. Trên cái boong nền kim loại ở dưới, chỉ
cách mặt nước vài feet, một hàng rào bằng sắt giống như của trại lính chạy
xuống phía vòng cung dưới. những khoang tàu kim loại dành cho hành
