Cuộc kiểm kê chỉ gợi cho tôi nhớ lại những gì tôi đã mất. còn lại gì?
Trong một ngân hàng châu Âu tôi có khoảng tám nghìn đô la, có được từ
những chuyến buôn vàng ngày xưa của tôi, số tiền đó nằm ở đó và mục
ruỗng, mất dần đi giá trị. Có một căn hộ tại thị trấn, mà sẽ chẳng có ai mua
cả, nhưng cái xe thì có thể bán được với giá vài chục nghìn đô la. Và tôi có
khoảng nửa triệu franc tiền địa phương tại nhiều ngân hàng – khoảng mười
bốn nghìn đô la theo tỉ giá hối đoái chính thức, và một nửa số đó trên thị
trường tự do. Đó là tất cả, không nhiều nhặn gì. Tôi phải kiếm nhiều hơn,
nhanh nhất có thể, có ít tiền đông nghĩa với việc tôi phải rời khỏi đất nước
này.
Là quản lý tại cửa hiệu tôi có nhiều cơ hội, nhưng cũng không lớn lao
gì lắm. Và như thế tôi bắt đầu sống một cách nguy hỉêm. Tôi bắt đầu buôn
vàng và ngà voi. Tôi mua, cất giữ và bán, hoặc làm như những nhà buôn
bán lớn (những người thanh toán trực tiếp cho ngân hàng của tôi ở châu
Âu), tôi trữ lại và gửi nó đi, với một phần trăm nào đó. Những người cung
cấp cho tôi, và đôi khi những người săn trộm, là các quan chức hoặc người
của quân đội, v à những người đó luôn rất nguy hiểm để làm ăn. Phần kiếm
được không lớn lắm. Vàng chỉ có vẻ đắt đỏ thôi, bạn phải có hàng ký lô cho
tỉ lệ phần trăm. Ngà voi thì khá hơn, nhưng ngà voi khó cất giữ (tôi tiếp tục
sử dụng cái hố ở chân cầu thang vườn nhà tôi) và đòi hỏi khéo léo hơn
trong chuyên chở. Để gửi hàng tôi sử dụng một trong những chiếc xe tải
bình thường hoặc xe buýt rẻ tiền của chợ, gửi hàng đi (những cái ngà giấu
trong những lô hàng nệm, những mẩu nhỏ hơn trong các bao sắn bột) với
những thứ hàng hoá khác, thường xuyên giờ đây được gửi đi dưới cái tên
của công dân Théotime, và đôi khi chính Théotime thể hiện đẳng cấp chính
trị và nói chuyện với người lái xe ngay ở chỗ đông người.
Tiền có thể kiếm được . Nhưng đưa chúng ra khỏi đất nước là một
việc khó hơn. Chỉ có thể đưa tiền ra theo những khoản lớn và điều này có
thể làm các quan chức cấ[ cao hoặc các bộ trưởng quan tâm. Giờ đây không
có nhiều hoạt động, và tôi phải phụ thuộc vào những người khác với nhiều
