vị tất có thể khẳng định rằng tiền là vạn năng trong mọi hoàn cảnh. Trong
một số trường hợp, một chiếc tem thư nhỏ bé và một tờ phiếu điện báo,
trong những trường hợp khác thì đá quý hay kim loại quý lại tiện hơn tiền
nhiều.
Nhưng phải chăng đó là một định kiến có thể giải thích bằng thói quen
coi tâm hồn và trái tim là cái gì đồng nhất, và mối liên hệ giữa chúng chỉ có
thể thiết lập được nhờ bộ mặt? Thực ra không hiếm trường hợp con đường
dẫn tới sự hòa hợp khắng khít giữa những trái tim không phải là sự diện
kiến bất tận, mà là bài thơ tứ tuyệt, một cuốn sách, một dĩa hát. Nếu cho
rằng mặt là hoàn toàn cần thiết thì trước hết những người mù không có khả
năng nhận xét tính cách con người. Chẳng phải thế ư? Đúng hơn, điều làm
anh lo ngại là cái khác: phải chăng khuynh hướng nương tựa một cách quá
dễ dãi vào quan niệm quen thuộc về bộ mặt sẽ dẫn tới kết quả ngược lại: tới
sự thu hẹp, hình thức hóa những liên hệ giữa người ta với nhau? Một dẫn
chứng rất tốt chứng tỏ điều này là cái thành kiến ngu ngốc ai nấy đều biết:
sự kỳ thị màu da. Mặt là cái không hoàn hảo, chức phận của nó chỉ là để
phân biệt đen, trắng, vàng, trao cho nó một sứ mạng vĩ đại làm con đường
mòn dẫn đến tâm hồn tức là khinh miệt tâm hồn.
Post scriptum [5] . Anh đọc những điều đã viết và thấy rằng để bác bỏ
mọi sự phụ thuộc vào bộ mặt, anh đã dùng một ngón đánh tráo khá ngô
nghê. Chẳng hạn, một điều không thể bác bỏ được: lần đầu tiên anh chú ý
đến em trước hết là nhờ khuôn mặt em. Bây giờ cũng thế... khi anh nghĩ về
cái khoảng cách chia rẽ chúng ta thì thước đo của nó không phải là cái gì
khác mà chính là vẻ mặt xa lánh trịnh trọng của em. Đúng, có lẽ ngay từ
đầu, anh nên đổi vị trí với em và thẳng thắn hình dung xem điều gì sẽ xảy ra
nếu em không còn mặt. Đánh giá thấp khuôn mặt cũng như đánh giá nó quá
cao đều dẫn tới yếu tố giả tạo. Thì cứ lấy ngay câu chuyện về bộ tóc giả của
chị anh thôi.
